Iğdır Kayısısı

Açıklama

Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri:
Yayvan taçlı fakat çok kuvvetli büyüyen ağaçlar meydana getiren Iğdır Kayısısının en belirgin ayırt edici
özelliği sofralık olarak iri meyvelere sahip olması ve yeme kalitesinin yüksek olmasıdır. Iğdır kayısı üretim
alanlarında hakim çeşit Şalaktır. Teberze ve Ordubat gibi diğer yerel çeşitler meyve tutumunun artması için
tozlayıcı çeşit olarak kullanılmaktadır.
Iğdır Kayısısının Fenolojik Safhaları:
Tomurcuk patlaması 4-18 Mart
Pembe uç dönemi 10-27 Mart
Pembe balon dönemi 14 Mart-1 Nisan
İlk çiçeklenme 23 Mart-6 Nisan
Tam çiçeklenme 27 Mart-13 Nisan
Çiçeklenme sonu 1-15 Nisan
Hasat zamanı 5-27 Temmuz
Aras vadisinde tüm yetiştirme yerleri için tam çiçeklenmeden hasada kadar geçen süre 97 ile 123 gün
arasında değişir.
Meyvenin Fiziksel Özellikleri: Meyve şekli eliptiktir. Meyve kabuğu ve et rengi sarıdır. Meyve yanak
durumu kuvvetli ve simetriktir. Meyve tatlı, sulu ve meyve eti orta sertliktedir. Çekirdeğin ete bağlanma durumu
serbesttir. Çekirdek eliptik ve tatlıdır. Iğdır Kayısısının en önemli ayırt edici özelliklerinden birisi meyve
iriliğidir.
Ortalama meyve ağırlığı 53.42-78.32 g
Meyve eni 41.06-48.83 mm
Meyve boyu 49.81-56.81 mm
Meyve yüksekliği 40.53-47.27 mm
Çekirdek ağırlığı 2.42-2.69 g
Çekirdeğin iç ağırlığı 0.77-0.85 g
Meyvenin Bazı Fitokimyasal Özellikleri:
Suda Çözünen Kuru Madde Miktarı % 13.72-16.48
Meyve suyu pH’ı 4.5-4.96
Titre edilebilir toplam asitlik (malik asit) % 0.29-0.32
C Vitamini 7.70-11.17 mg/100 g
Toplam Şeker 7.54-14.22 g/100 g
Üretim Metodu:
Iğdır Kayısısının soğuklama isteği kesin olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte Iğdır ili uzun yıllar
soğuklama süresi (klasik yöntem) 7,2 0C’nin altında geçen süre 1600 saattir. Yıllar bazında ise 1000 saatin altına
düşmemektedir. Bu nedenle yörede Iğdır Kayısısı tomurcuk oluşturabilmesi için yeterli miktarda soğuklama
ihtiyacını karşıladığı düşünülmektedir. Çiçeklenme ve küçük meyve döneminde meydana gelen 0 0C’nin
altındaki sıcaklık seyri ürüne zarar verir. Kışları soğuk, yazları güneşli ve sıcak iklimi sever. Sıcak ve besin
maddelerince zengin topraklarda iyi gelişir.
Fidan Üretimi: Iğdır Kayısısı fidan üretimi zerdali tohumlarından üretilen anaçlar üzerine yörede
profesyonel aşıcılar tarafından durgun “T” göz aşısı yapılarak üretilmektedir. Aşılar genellikle temmuz ayının
sonunda ve ağustos ayı boyunca yapılmaktadır. Fidanlar 1 veya 2 yaşlı olarak piyasaya sürülmektedir.
Bahçe Tesisi: Iğdır Kayısısı ile bahçe tesisi 1 veya 2 yaşlı zerdali anaçları üzerine aşılı fidanlar ile
kurulmaktadır. Iğdır Kayısısının büyük ve yayvan taç oluşturduğu da dikkate alınırsa, bahçe tesisi yörede sıra
üzeri ve sıra arası 8 x 8 veya 10 x 10 m mesafelerde kare dikim şeklinde yapılmakta ve genel olarak kurulan
bahçelere. Teberze ve Ordubat yerel çeşitleri tozlayıcı olarak dikilmektedir. Dikimler genelde ilkbahar dikimi
şeklinde gerçekleştirilir.
Sulama: Sulama genellikle yüzey sulama şeklinde hasat zamanına kadar 4-5 kez yapılır. Damla sulama
sisteminin kullanımı birkaç işletmede yeni görülmektedir.
Gübreleme: Aras Vadisinde Iğdır Kayısısı için gübreleme yapılırken çiftlik gübresi ile ticari gübreler
kullanılmaktadır. Çiftlik gübresi toprağın organik maddesini artırmak ve fiziksel yapısını korumak için
kullanılmaktadır. Azot kaynağı olarak amonyum sülfat, amonyum nitrat, azot ve fosfor kaynağı olarak
diamounyum fosfat, fosfor kaynağı olarak da triple süper fosfat kullanılmaktadır.
Budama: Iğdır Kayısısında budama dikim budaması, şekil budaması ve ürün budaması şeklinde
uygulanmaktadır. Budamalar genellikle hasattan sonra sonbaharda veya erken ilkbaharda gerçekleştirilmektedir.
Yörede kış döneminde geçen sert soğuklar ve don olayları nedeni ile kış ortasında budama yapılmamaktadır.
Hastalık ve Zararlılar ile Mücadele: Iğdır Kayısısında hastalık ve zararlılar ile mücadelede erken
ilkbaharda göztaşı uygulaması yapılmaktadır. Çil hastalığı ve kabuklu bit zararlısına karşı resmi ruhsatlı lisanslı
ilaçlar kullanılmaktadır. Iğdır Kayısısında herhangi bir amaç için hormon kullanımı söz konusu değildir.
Hasat Zamanı: Iğdır Kayısısı sofralık olarak değerlendirildiği için tam olgun dönemde hasat
edilmemektedir. Ağaçlarda homojen bir olgunlaşma olmadığı durumda kademeli olarak hasat
gerçekleştirilmektedir. Hasat daha çok meyveye ben düşme döneminde meyvenin renginin ¾ nün yeşilden
saman sarısına döndüğü dönemde yapılmaktadır. Hasat genellikle Haziran ayı sonu ile Temmuz ayının ortalarına
kadar devam etmektedir.
Ambalajlama: Iğdır Kayısısı genellikle plastik kasalarda 2 veya 3 sıra olacak şekilde ağırlığı 8-10
kilogram civarında ambalajlanmaktadır. Aynı zamanda mukavva kutularda ambalajlama tercih edilmektedir.
Depolama: Iğdır Kayısısı diğer sofralık kayısılarda olduğu gibi depolamaya çok fazla elverişli bir ürün
değildir. Bunun ile beraber +2 0C’de %90 bağıl nemde 2-3 hafta süre ile depolanabilmektedir.
Denetleme:
Denetimler Iğdır Ticaret ve Sanayi Odası koordinatörlüğünde; Iğdır Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe
Bitkileri Bölümü ve Iğdır Tarım İl Müdürlüğünde görevli uzmanlardan oluşacak en az 4 kişilik denetim merci
tarafından üretim ve hasat aşamalarında yılda iki kez şikâyet halinde, şüphe üzerine ve ihtiyaç duyulduğunda ise
her zaman yapılır. Iğdır Ticaret ve Sanayi Odası coğrafi işareti haksız ve kurallara aykırı kullananlar hakkında
gerekli kanuni yollara başvurur. Denetime ilişkin raporlar Iğdır Ticaret ve Sanayi Odası tarafından Türk Patent
ve Marka Kurumuna her yıl gönderilir.
Denetim kriterleri:
1. Ürünün, Üretim aşamaları denetlenecektir.
2. Ürünün hasat dönemi denetlenecektir.
3. Ürünün fiziksel ve kimyasal özellikleri incelenir.
4. Coğrafi işaretin kullanımı denetlenecektir.
Denetim mercii, kamu kuruluşlarından veya özel kuruluşlardan veya bunlarda görevli uzman gerçek veya
tüzel kişilerden denetimin gerçekleştirilmesi sırasında faydalanabilir veya hizmet satın alabilir. Denetim mercii
hakların korunmasında hukuki süreçleri yürütür.