Adana Karpuzu

Açıklama

Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri:
Adana Karpuzu, Citrillus lanatus türünde bitkilerin coğrafi sınır şartlarında yetiştirilmesiyle ile elde edilir.
Kumlu toprakta alçak tünel yetiştiriciliği yapıldığı için kendine özgü bir lezzeti vardır. Hasattan sonra 10 – 20 günlük
raf ömrü bulunur.
Adana Karpuzuna kendine has özelliklerini coğrafi sınırın iklim ve toprak özellikleri kazandırır. Diğer
bölgelerde tohum ekimi ilkbaharda gerçekleştirilirken coğrafi sınırda ocak ayının sonuna doğru gerçekleştirilir.
Böylelikle Adana Karpuzu daha erken hasat edilir. Diğer karpuzlardan önce pazarda bulunabilmesi ve bölgede uzun
yıllardır yapılan karpuz yetiştiriciliği sayesinde kazanılan tecrübe sebepleriyle Adana Karpuzu ünlenmiştir.
Üretim Metodu:
Solgunluk hastalığının etmeni Fusarium oxysporum f. sp. niveum (Smith) Hans tarafından karpuz
yetiştiriciliğine verilen zararın artması sonucunda günümüzde coğrafi sınırda kullanılan tohumluğun büyük kısmı
F1 hibrit çeşitleridir. Bölgede iki farklı modern tarım uygulaması ile karpuz yetiştiriciliği yapılır. Adana Karpuzu,
genel olarak örtü altı yetiştiriciliği ya da doğrudan açık alanda tohum ekimi veya fide dikimi ile yetiştiriciliği yapılır.
Tohum ile Yetiştiricilik
Adana Karpuzu tek yıllık bir bitkidir. Adana Karpuzunun ekimi için toprak hazırlığına sonbaharda başlanır.
İlk toprak işlemede sonbahar yağışlarından önce ağustos – ekim aylarında toprağa yanmış ahır gübresi de eklenerek
derin sürüm yapılır ve dip kazan ile sert tabaka kırılır. Bunun ardından toprak, kültivatör veya diskaro ile işlenerek
kesekleri parçalanır. İkinci toprak işleme ise ocak – şubat aylarında yapılır ve bu dönemde toprağa taban gübresi
verilerek yeniden işlenip ekime hazır hale getirilir. Toprak, ekimden 15 gün önce yanmış ahır gübresi eklenerek, 15
– 20 cm derinlikte işlenir ve organik ile inorganik maddece zenginleştirilir.
Pulluk veya domuz burnu ile 150 – 300 cm aralıklarla fazla derin olmayan sıra arası oluşturacak çiziler açılır.
Bu çizilerin arasında kalan tümseklerde sıra üzeri mesafeler 50 – 75 cm olacak şekilde çukurlar açılır. Ocak ayında,
tohumların toprak yüzeyine kolay çıkabilmesi için her çukura 3 – 4 adet tohum atılarak ekim yapılır.
Fide Üretimi
Adana Karpuzu yetiştiriciliğinde; toprak ve kök hastalıklarına karşı dayanıklılığı arttırmak amacıyla aşılı
fidelerle de üretim yapılabilir. Aşılı fideler, anaç olarak kullanılan kabak (Cucurbita) bitkileri üzerine karpuz
bitkilerinin aşılanmasıyla elde edilir. Aşılı karpuz fidelerinin dikim ve sonrasındaki yetiştirme aşamalarında aşı
noktasının toprak ile teması önemlidir. Aşılı karpuz bitkileri güçlü bir bitki gelişmesi gösterirler. Bir dekar alan için
270 – 320 aşılı karpuz fidesi yeterlidir. Fide sayısını belirlerken çeşidin ve toprağın özellikleri de dikkate alınmalıdır.
Fideler kış aylarında 3/2 torf ve 3/1 vermiculite karışımında, yaz aylarında 3/2 torf ve 3/1 vermiculite+perlit
karışımında yetiştirilir. Vermiculite, toprağın su tutma kapasitesini ayarlar; perlit ise havalanmayı sağlar, nemi
muhafaza eder ve fideler için üreme ortamı hazırlar. Hazırlanan bu toprak karışımları 150’lik 57 cc veya 96’lık 75
cc hacimli viyollere doldurulur ve tohumların ekimi yapılır. Ekimi yapılan karpuz tohumlarının çimlenmesini
hızlandırmak için %95 nem ve 22-24 °C’lik sıcaklıkta olan çimlenme odasında 4-5 gün karanlıkta bekletilir.
Çimlenmesini tamamlayan tohumlar 20-22 °C sıcaklığındaki seralara alınır.
Bu aşamadan sonra aşılı fide üretimi için kullanılacak kalemler 20-21 günde ve anaçlar 15-16 günde
yetiştirilir. Bu sürelerde yetişen kalem ve anaçlar aşılama işlemleri yapıldıktan sonra; sarı ışığa, 20-22 °C sıcaklığa
ve % 95 neme sahip olan yoğun bakım odasına alınıp, bir hafta beklenir. Bir haftayı tamamlayan fideler tekrar seraya
alınır ve geri kalan gelişmesini 20-22 °C sıcaklığındaki seralarda tamamlar. Seralarda 25-30 gün yetiştirilen fideler
dikim için hazır hale gelir. Aşısız fide üretimi için ise karpuz çekirdeğinin viyollere ekiminden fide olana kadar ki
yetişme süresi 55-60 gündür. Yetişme süresini tamamlayan fideler tarlada dikime hazır hale gelir.
Gübreleme
Tohum ekiminden veya fide dikiminden önce dekara 3 – 5 ton yanmış ahır gübresinin serpme olarak verilmesi
ve toprakta 20 – 25 cm derine karıştırılması olumlu sonuç verir. Topraktaki kireç oranının yüksek olduğu durumlarda
ise ahır gübresiyle birlikte dekara 30 kg toz kükürt verilir. Ara çapa ve sulama öncesi verilen gübreler hemen toprağa
karıştırılmalı veya sulanmalıdır.
Örtü Altı Yetiştiricilik
Tünel yerleri hâkim rüzgâra paralel olarak hazırlanmalı, tünel uzunluğu arazinin durumu ve üreticinin
isteğine göre değişebilir. Genel olarak tüneller 12 – 14 m uzunlukta, 100 – 120 cm genişlikte ve yüksekliği 50 – 60
cm olacak şekilde tesis edilir. İki tünel arası mesafe dıştan dışa 80 cm olmalıdır. Böylece bitki aralarındaki iki
metrelik mesafe korunur.
Tüneller yerden 15 – 20 cm yükseltilen seddeler üzerine yapılmalıdır. Tünellerin ortasına gelecek şekilde 60
– 70 cm aralıklarla ocaklar açılır, eğer toprak hazırlığı sırasında yanmış çiftlik gübresi ve taban gübresi verilmemişse
her ocağa çiftlik gübresinden bir kürek ve dekara 50 kg 15.15.15 oranında kompoze gübre gelecek şekilde gübre
ilave edilerek karıştırılır. Ekim veya dikim yapılana kadar bu şekilde bırakılır.
İskelet malzemesi olarak çoğunlukla 4 – 6 mm’lik demir çubuklar kullanılır. Yarım ay şeklinde eğilmiş
çubuklar hazırlanan seddelere enlemesine her bir ucu 15 – 20 cm toprağa girecek şekilde çakılır. Çubuklar 1 – 2 m
aralıklar ile dikilir. Bir tünelde 7 – 13 adet arasında çubuk kullanılır. Örtü malzemesi olarak 0,02 – 0,05 mm veya
0,10 mm kalınlığında plastikler kullanılır. Plastik genişliği alçak veya yüksek tünel olmak üzere 2,2 m ile 6,5 m
arası değişir. 12 m’lik bir alçak tünel için 13,5 m naylon kullanılmalıdır. Örtü altı karpuz yetiştiriciliğinde beyaz
plastik malç ve çift kat tünel yapılması, soğuktan koruma yanında erkenciliğe de fayda sağlar
Sulama
Karpuzlarda bitkinin gelişme dönemleri göz önüne alınarak sulama yapılmalıdır. Dikimde can suyu
verildikten sonra çiçeklenme dönemine kadar bitkinin su ihtiyacı azdır. Ancak kurak geçen yıllarda az miktar su
verilebilir. Çiçeklenme dönemine kadar olan sürede çok su verilmesi bitki çiçeklenmesini geciktirir. Bu dönemde
sulama tünellerin içinde azar azar ya da tünellerin aralarında yağmurlama veya salma sulama yöntemleriyle yapılır.
Bitki çiçeklenmeye başladığı zaman su ihtiyacı daha da artar. Meyve irileşme ve olgunlaşma aşamasında en
üst seviyeye ulaşır. Sulama dikkatli ve kontrollü yapılmalıdır. Fazla sulama vejetatif gelişmeyi (bitkilerin kök,
gövde, dal ve yaprak gibi kısımlarından yeni bitkilerin oluşması) hızlandıracağından meyve tutumu azalır bu sebeple
suyun azar azar ve sık verilmesi gerekir.
Örtü altı sera yetiştiriciliğinde damla sulama veya yüzey sulama yöntemleri uygulanır. Karpuzda hasada
yakın dönemde sulama kesilmelidir. Aksi takdirde meyvede çatlama, çürüme gibi sıkıntılar ekonomik kayıplara
neden olacaktır. İlk meyveler 400 – 500 g ağırlığına ulaşıncaya kadar mecbur kalmadıkça sulamadan kaçınılmalıdır.
Hasat, Muhafaza ve Raf ömrü
Karpuz hasadı meyve sapına bağlı bulunan kulakçıklar kuruduğunda, meyve sapı inceldiğinde ve meyve
kabuğu olgunluk parlaklığına ulaştığında elle yapılmalıdır. Karpuzlar hasat, depolama ve taşıma sırasında
zedelenmemelidir.
Depolarda muhafaza edilirken karanlık, serin ve kuru yer olmasına dikkat edilmeli, üst üste fazla konmamalı
ve depolarda fazla bekletilmeden tüketiciye sunulmalıdır. Raf ömrü fidenin çeşidine, yapılan aşılamanın kalitesine,
yetiştirilirken tarladaki bakımına, muhafaza edilen yerin koşullarına bağlı olarak değişmekle birlikte ortalama 15 ila
30 gün arasıdır.
Coğrafi Sınır İçerisinde Gerçekleşmesi Gereken Üretim, İşleme ve Diğer İşlemler:
Coğrafi sınırda uzun yıllardır Citrillus lanatus türünde bitkilere ait tohumların ekilerek ya da fidelerin
dikilerek yetiştirilmesi ile elde edilen Adana Karpuzu, diğer karpuzlardan önce pazarda bulunabilmesi sayesinde
ünlenmiştir. Bu sebeple Adana Karpuzunun tüm üretim aşamaları, belirtilen coğrafi sınırda gerçekleşmelidir.
Denetleme:
Adana Karpuzunun denetimi Yüreğir Ziraat Odası koordinatörlüğünde; Yüreğir Belediyesi, Adana Ticaret
Odası, Adana İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Mersin İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ile Yüreğir Ziraat Odasından
birer kişinin katılımıyla oluşan 5 kişilik denetim mercii tarafından yapılacaktır.
Denetim mercii her yıl, yetiştirme döneminde ve hasat döneminde olmak üzere iki defa toplanır; Citrillus
lanatus türünde bitkilerin kullanımı, bahçelerde üretim metoduna uygunluk, amblem kullanımının uygunluğu ile
pazardaki Adana Karpuzlarının coğrafi sınırda yetiştirilip yetiştirilmediğini kontrol eder. Denetim mercii rutin
denetlemelerin yanı sıra şikâyet olması halinde de denetim yapar.
Denetim mercii, kamu kuruluşlarından veya özel kuruluşlardan veya bunlarda görevli uzman gerçek veya
tüzel kişilerden denetimin gerçekleştirilmesi sırasında faydalanabilir veya hizmet satın alabilir. Tescil ettiren,
hakların korunmasında hukuki süreçleri yürütür.