Ardahan Çiçek Balı

Açıklama

Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri:
Rengi: Şeffaf, parlak bir görüntüye sahip, mevsimin kurak veya yağışlı olmasının ya da kırağı atma
durumunun doğal bitki örtüsü üzerindeki etkilerine bağlı olarak, açık amber tonundan koyu amber tonuna
değişmekte, arının bal özü aldığı çiçeğin rengine bağlı olarak genellikle sarımtırak bazen de haki renkte
olabilmektedir.
Tadı: Bölgede yetişen ballı bitkilerin aromasından kaynaklanan hoş bir tada sahip olup, boğazda hafif yanma
hissi bırakır.
Kokusu: Bölgede yetişen ballı bitkilerin aromasından kaynaklanan bal özü kokusuna sahiptir.
Kıvamı: Akışkan kıvamlıdır. Süzülen ballar, oda sıcaklığında yaklaşık iki ay sonra, oda sıcaklığının altına
düşen depolama koşullarında ise daha erken, krema şeklinde homojen yapıda kristalize olmaktadır.
Arı ırkı: Ardahan çiçek balının karakteristik özelliğini ortaya çıkaran en önemli faktörlerden birisi arı ırkının
“Kafkas arısı (Apis mellifera caucasica)” olmasıdır. Kafkas arısı ırkı en uzun dile (6,7 – 7,2 mm) sahip bal arısıdır.
Bu özelliği ile Ardahan’ın geneline hâkim olan derin tüplü çiçeklerin nektar kaynaklarını (ağırlıklı olarak
Boraginaceae ve Fabaceae familyaları) en iyi şekilde değerlendirmekte ve Ardahan’da yaygın, derin tüplü bir bitki
olan üçgül çiçeğinden çok iyi yararlanmaktadır. Düşük sıcaklıkta ve elverişsiz iklim koşullarında çalışabilir.
Düzensiz-köprü petek yapma eğilimi vardır. Petek gözlerini sırlarken bal ve sır arasında hava boşluğu bırakmadığı
için petekli balı koyu ve nemli bir görünüme sahiptir.
Kafkas arısı ırkının özellikleri Tarım ve Orman Bakanlığının 2004/39 sayılı “Yerli Hayvan Irk ve Hatlarının
Tescili Hakkında Tebliğ” ile belirlenmiştir. Tarım ve Orman Bakanlığı genelgeleri doğrultusunda, Kafkas arısının
ırk özelliklerinin korunması için Ardahan ili “izole bölge” olarak, Artvin ili hariç diğer illerden gelecek arı girişine
kapatılmıştır. Genelgenin uygulanmasında Kafkas Arısı Üretim, Eğitim ve Gen Merkezi Müdürlüğü ile Ardahan İl
Tarım ve Orman Müdürlüğü birlikte çalışmaktadır.
Kafkas arısı ırkının soğuk iklim koşullarında kışlama yeteneği zayıftır. Ardahan ilinin kış şartlarının çetin
olması nedeni ile gerekli koşullara sahip olmayan Ardahan çiçek balı üreticileri arılarını kış döneminde Artvin’in
mutedil mikro klima iklim koşullarına sahip bölgelerinde kışlatırlar. Kafkas arı ırkının kışlatılmasına uygun, nemli
olmayan, havalandırmaya müsait, kapalı ve korunaklı ortamı sağlayan Ardahan çiçek balı üreticileri ise kışlatma
dönemini Ardahan il ve ilçelerinde geçirirler. Arılarını Artvin’de kışlatan ve oradan Ardahan iline gelen arıcıların
çalışma dönemindeki konaklama yerleri Ardahan Valiliği tarafından belirlenir. Ardahan ilindeki sabit arıcılar ise
çalışma döneminde, Ardahan çiçek balı üretimine uygun olan kendi arazileri üzerinde yahut Ardahan Valiliği
tarafından belirlenen arazide konaklarlar.
Coğrafi Yapı ve İklim Özellikleri:
Ardahan ili ortalama olarak 1.300m – 3.200m rakımları arasında yükseltileri değişen bir havzadır. İl
topraklarının yaklaşık %60’ı çok sayıda bal ve polen kaynağı bitki çeşidinin doğal olarak yetiştiği mera arazisi olup,
arıların yararlanabileceği bitkilerin yetişmekte olduğu arazi miktarı toplam arazi varlığının %80’ini oluşturmaktadır.
Toprak yapısı organik madde bakımından zengin çernezyom içeren (% 6-8 oranında) kahverengi ve kestane rengi
topraklardır. İklim ve coğrafi yapısı nedeniyle ildeki en önemli tarımsal faaliyet, mera hayvancılığının ardından
arıcılık faaliyetidir. Ardahan’da kültür bitkileri tarımı, iklim ve yetiştiricilikle ilgili olumsuz koşullardan dolayı yok
denecek kadar azdır. Bu nedenle ilde, herhangi bir kimyasal kalıntı olmayan, sulama yapılmayan, çiçeklerin sadece
doğal ortamında yetiştiği büyük ölçekli araziler bulunmaktadır.
Doğal Bitki Örtüsü (Flora):
İlde yaklaşık 1.150 kadar bitki türü bulunmaktadır. Kafkas arılarının nektar ve polen kaynağı olarak
yararlanabileceği çiçekli bitkilerin sayısal çokluğunun yanında, bu bitkilerin birim alandaki yoğunlukları Ardahan
çiçek balının karakteristik özelliklerini oluşturmaktadır.
Ardahan genelinde nektar ve polen kaynağı bitkilerin başlıcaları, Apiaceae, Asteraceae, Betulaceae,
Boraginaceae, Brassicaceae, Campanulaceae, Caprifoliaceae, Caryophyllaceae, Cistaceae, Chenopodiaceae,
Cyperaceae, Dipsacaceae, Ericaceae , Euphorbiaceae, Fabaceae, Fagaceae , Geraniaceae , Lamiaceae, Liliaceae,
Onagraceae , Pinaceae, Poaceae, Polygonaceae, Rhamnaceae, Ranunculaceae, Rosaceae, Salicaceae ve
Solanaceae’dir. Üretilen ballarda yoğun olarak, Boraginaceae ve Fabaceae familyalarına ait polenlere
rastlanmaktadır.
Kimyasal ve Polen Özellikleri:
Ardahan çiçek balının kimyasal özellikleri aşağıdaki gibidir:
Nem En fazla %20
Sakaroz (en fazla) 5g/100g
Fruktoz+Glukoz (en az) 100 g’da 60 g
Fruktoz /Glukoz 0,9 – 1,4
Suda çözünmeyen madde (en fazla)* 0,1 g/100 g
Serbest asitlik (en fazla) 50 meq/kg
Elektrik iletkenliği En fazla 0,8 mS/cm
Diastaz sayısı (en az) 8
HMF (en fazla) 40 mg/kg
Balda protein ve ham bal delta Cl3 değerleri
arasındaki fark -1,0 veya daha pozitif
Balda protein ve ham bal delta Cl3 değerlerinden
hesaplanan C4 şekerleri oranı (en fazla) %7
Prolin miktarı (en az) 300 mg/kg
Naftalin miktarı (en fazla) 10 ppb
Polen
Boraginaceae familyasından “Echium
vulgare, Myosostis alpestris”, Fabaceae
familyasından “Trifolium campestre,
Trifolium pratense, Trifolium repens,
Onobrychis spp.” taksonlarına ait
polenler dominant oranlarda (%45 ve
üzeri) bulunmaktadır.
Üretim Metodu:
Ardahan ilinde arıcılık faaliyeti sabit arıcılık şeklinde, tabi oğul almak suretiyle koloni sayısını arttırmak,
kolonilerin yaşlı ve verimsiz ana arılarını değiştirmek ve ağırlıklı olarak bal üretimi şeklinde yürütülmektedir.
Arıcılar, arıcılık faaliyetlerini; tercihen, ilde mevcut olan Ardahan Kafkas Arısı Üretim, Eğitim ve Gen Merkezi
Müdürlüğünden temin ettikleri sarıçam tahtalardan imal edilen langstroth tipi standart kovan kullanarak
gerçekleştirmektedir. “Ardahan Çiçek Balı” üreticileri faaliyetlerini ikamet ettikleri köy ya da yörede Tarım ve
Orman Bakanlığı genelgeleri doğrultusunda Ardahan Valiliğinin gösterdiği yerlerde sabit olarak yapmaktadırlar.
Ardahan’da kapalı kışlaklarda konaklatılacak koloniler, Ekim-Kasım aylarında arıların çalışmadığı ve
kovanda bulunduğu soğuk hava şartlarında, günün akşam saatlerinde içeri alınmaktadır. Ardahan çiçek balı
üreticilerinden arı kolonilerini Artvin’de açık alanda kışlatacak olanlar da aynı dönemde kolonilerini Artvin
Valiliğinin gösterdiği kışlatma alanına nakleder.
Uzun kış şartları dikkate alındığında kolonilerin kışa hazırlanması için güz dönemi beslemesi büyük önem
arz etmektedir. Bal hasadından sonra, kovanda azalan balın yarattığı stresi gidermek ve ana arının yumurta atmasını
teşvik amacıyla koyu şurupla azar azar besleme yapılmalıdır. Bu beslemeye her gün bir defa olmak üzere on beş
gün boyunca devam edilmelidir. Havaların soğumaya başlamasıyla kovandaki polen stokunun azaldığı güz
döneminde polen ve polen ikame yemler (arı keki) ile katı besleme yapılmalıdır. Katı beslemeye, kovanların kışlama
yerine alınacağı zamana kadar devam edilebilir. Güz dönemi beslemesinde amaçlanan, yaşlanmış ve yıpranmış işçi
arıların ölümü ile azalan kovan nüfusunun ilkbahar dönemine güçlü bir şekilde girmesini sağlamaktır.
Arıların kışlama döneminde oluşturduğu kış salkımının bozulmaması için ani ısı değişiklikleri yaşanmamalı,
ortamda kış salkımını bozacak yoğun ses, yoğun ışık veya aşırı nem olmamalıdır. Bu şartların sağlandığı kapalı
kışlaklarda kovanlar, yerden bir metre yükseklikte profil sergiler üzerinde, zayıf koloniler ortada olacak
şekilde 3-4 sıra halinde ve kovanların ön kısımları 10-15 cm yukarı kaldırılmış şekilde istiflenmelidir. Kovan uçuş
deliklerinde oluşan labirent şeklindeki propolisler temizlenip, uçuş deliğine ızgara çakılmalı, kovanlarda hava
sirkülasyonunu sağlayacak şekilde, temiz pamuklu bezler ile koloniler örtülmelidir. Kovan kapaklarının
havalandırma delikleri açık tutulmalı; mekânın havalandırması ise taze havanın girişine ve solunan havanın
tahliyesine izin verecek şekilde olmalıdır.
Kışı kapalı mekânlarda geçiren kovanlar; hava sıcaklıklarına bağlı olarak Mart sonu Nisan ayı başında
kışlaklardan çıkartılarak arılıklara yerleştirilir. Artvin’de kışlayan kolonilerin nakli ise Nisan ayında yapılmaktadır.
Ardahan İl Tarım ve Orman Müdürlüğünce her yıl yayınlanan genelgede “konaklama yeri” için belirtilen
asgari koşullar temel alınarak arıcıların konaklayacağı yerler Ardahan Valiliği tarafından belirlenir. Kafkas arısı
ırkının yağmalama özelliği dikkate alınarak kovanlar arasındaki mesafeler en az 3 – 4 metre, kolonilerin yoğunluğuna
göre arılıklar arasındaki mesafeler ile köy hayvanlarının geçiş yolları, köy içi, okul, cami, köy içme suyu, ana yollar
gibi yerlere olan uzaklıkları en az 500 metre, pis su kaynakları ile atık ve çöp alanlarına uzaklıkları ise en az 3 km
olacak şekilde konaklama yerleri belirlenir. Her arılıkta arıların su ihtiyacını giderebileceği bir suluk
bulundurulmalıdır.
Kafkas arısı, ırk özellikleri nedeniyle erken ilkbaharda oldukça yavaş gelişir. Büyük bal akış dönemine yani
Temmuz ayına, en güçlü, 21. Gününü tamamlamış, nektar, polen, propolis ve su toplama kabiliyetine erişmiş tarlacı
arı popülasyonu ile girip maksimum bal stokunu sağlayacak şekilde haziran ayı başında hızla gelişir. Bal hasadından
sonra yeniden yavru üretimini azaltarak bal stokunu uzun kış aylarında ekonomik olarak değerlendirir. Arıların
kışlaklardan çıkartıldığı Mart-Nisan aylarında yapılacak ilkbahar beslemesine kek ve polen gibi katı yemler ile
başlanmalı, ısı durumuna ve kovana gelen polen miktarındaki artış oranına göre önce koyu (2 birim kristalize şeker
/1 birim su) sonra da normal (1 birim kristalize şeker /1 birim su) şurupla beslemeye bal akış dönemine kadar devam
edilmelidir.
Ardahan çiçek balı hasadına petek gözlerin sırlandığı Temmuz ayının ortasından itibaren başlanmakta ve
Ağustos ayında da bal hasadı tamamlanmaktadır. Hasada, balın olgunlaşma göstergesi olan, petekteki balın tamamı
veya en az 2/3’ü sırlanan peteklerden başlanmaktadır. Ardahan çiçek balının nemi (su oranı) %20’nin altında
olmalıdır. Henüz olgunlaşmamış, erken dönemde süzülen ballarda su oranı yüksek olacağından bal daha erken
kristalize olur aynı zamanda fermantasyona uğrar.
Bal akışının başladığı Temmuz ayı başlarında, gelişen kolonilere, balın üretileceği ballıklar (üstlükler) ve
ballıklara da steril petek konulmalıdır. Kuluçkalıktaki ballar hasat edilmez ve kış koşulları dikkate alınarak arılara
bırakılır.
Bal hasadına akşamüstü başlanır. Kovanlardan alınan petekler temiz bir boş kovana yerleştirilip, üzerleri
temiz beyaz bir bez ile örtülerek süzme odaları veya çadırlarına taşınır. Beyaz petekli ve tam sırlı düzgün petekler,
petekli bal olarak, diğer petekler ise süzme makinesinde (santrifüj) süzülerek krom çelik tanklara doldurulur ve
hijyenik bir ortamda dinlendirilmeye bırakılır. Dinlendirmede amaç; polen taneciklerinin çöktürülmesi ve hava
kabarcıklarının giderilmesidir. Dinlendirilerek berrak, temiz ve parlak bir görünüm alan ballar cam kavanoz veya
laklı tenekelere doldurulur.
Varroa mücadelesi; birincisi petek gözlerindeki yavru oranının en az olduğu dönemde, yani arıların
kışlaklardan çıkartıldığı Mart-Nisan aylarında, ikincisi ise bal hasadından sonra, petek gözlerindeki yavru oranının
en düşük olduğu dönem olan Eylül ayında olmak üzere yılda iki defa yapılır. Varroa mücadelesi döneminde
kullanılan ilaçların ruhsatlı olması gerekmektedir. Ruhsatlı ilaçlar, prospektüsünde belirtilen talimatlara uygun
şekilde kullanılır.
Denetleme:
Ardahan Çiçek Balı ibaresini taşıyan ürünlerin tescilde belirtilen özelliklere uygunluğunun denetimi 6769
sayılı Sınai Mülkiyet Kanununa göre, Ardahan İli Arı Yetiştiricileri Birliği koordinatörlüğünde; Ardahan İli Arı
Yetiştiricileri Birliğinden 1 kişi, Ardahan İl Tarım ve Orman Müdürlüğünden 1 kişi, Ardahan Üniversitesinden 1
kişi, Ardahan Kafkas Arısı Üretim, Eğitim ve Gen Merkezi Müdürlüğünden 1 kişi, Ardahan Ticaret ve Sanayi
Odasından 1 kişinin katılımıyla oluşturulacak denetim merci tarafından yapılacaktır.
Denetim mercii, yılda en az üç kere, tercihen denetim dönemlerinin öncesinde olmak kaydıyla toplanacaktır.
Denetim mercii; ihtiyaç olması halinde, şikâyet veya şüphe üzerine belirlenen periyotlara bağlı kalmaksızın her
zaman toplanarak “Ardahan Çiçek Balı” üreticilerini denetleyebilir.
Denetim mercii, denetimin gerçekleştirilmesi noktasında, konusunda uzman tam donanımlı kişilere yetki
verme, alma, denetim raporlarını inceleme, firma başvuruları hakkında nihai kararları verme, idari kararları alma,
işleyiş için gerekli önlemleri alma, hakların korunması bakımından yasal ve/veya hukuki süreçleri başlatma ve takip
etme konularında tam yetkili olarak faaliyet gösterecektir.
Kurumlardan tahsis edilen denetim mercii üyelerinin denetim amacıyla gerçekleştirdiği harcamalar, mesai
ücretleri, analiz, laboratuvar ve/veya diğer masraflar denetlenen üreticilerce karşılanacaktır.
Denetim Merciinde Yer Alan Kurumların Denetimlerdeki Görevi:
Ardahan İli Arı Yetiştiricileri Birliği: Koordinatör kurum olarak tüm denetimlerde en az bir kişiyi hazır
bulunduracaktır. Denetim merciinde bulunan tüm kurumların görevlerini yerine getirmesi bakımından
koordinasyonu ve sürekliliği sağlayacak, kurumların belirlenen görev dağılımında etkin ve aktif şekilde yer
alacaktır.
Ardahan İl Tarım ve Orman Müdürlüğü: Müdürlük tüm denetim zamanlarında bir kişiyi hazır
bulunduracaktır. Müdürlüğün görevi, özellikle gezgin arıcılara gösterilen yerlerin bitki yoğunluğunun
değerlendirmesini yapmak, sabit arıcıların arı konaklattığı alanların “Ardahan Çiçek Balı” üretimine uygun bitki
varlığına sahip olup olmadığını tespit etmek ve gerekirse Valiliğin arıcılara gösterdiği alanların değiştirilmesi için
önerilerde bulunmaktır.
Ardahan Kafkas Arısı Üretim, Eğitim ve Gen Merkezi Müdürlüğü: Tüm denetim zamanlarında,
görevlendirilen bir kişi, üretimde yer alan arıların saf Kafkas arısı ve sağlıklı olup olmadıklarını, ırkın yaşamsal
faaliyetlerine uygun ekipman ve çevre koşullarının sağlanıp sağlanmadığını denetleyecektir.
Ardahan Üniversitesi: Üniversite tüm denetim aşamalarında ister ise en az bir kişiyi hazır
bulundurabilecektir. Ancak tüm denetim mercii toplantılarına katılacak ve denetim raporlarını inceleyerek, hasat
edilen balların analiz sonuçlarını, polen yoğunluğunun coğrafyaya özgü bitkilerden olup olmadığını, “Ardahan
Çiçek Balı” kriterlerine uygun sonuçlar elde edilip edilmediğini değerlendirerek Ardahan İl Tarım ve Orman
Müdürlüğü ve Ardahan İli Arı Yetiştiricileri Birliği ile veri oluşturulmasını sağlayacaktır.
Ardahan Ticaret ve Sanayi Odası: Oda, tüm denetimlerde en az bir kişiyi hazır bulunduracaktır. İlk
denetimden son denetime kadar, alana giren arıların ve hasat edilen balların sayısal verilerini değerlendirecek, bir
önceki yıl ile kıyaslama yaparak bir sonraki yılda hedeflerin belirlenmesine katkı sağlayacaktır. Arıcıların modern
üretim koşullarında üretim yapmasını sağlayacak nitelikteki çalışmaları ve eğitimleri koordine edecektir.
Denetim Şekli ve Zamanları:
İlk Denetim:
Uygun hava şartları oluşmuş ise Mart ayından itibaren Haziran ayının ortalarına kadar, kışlaklardan çıkarılan
kolonilerin üretim sezonunu geçireceği arılıklara yerleştirilmesi aşamasında gerçekleştirilecektir.
Belgeler yönünden denetim: Üreticilerin “Ardahan Çiçek Balı” üretimi yaptıklarına dair Ardahan İli Arı
Yetiştiricileri Birliğine bilgi verip vermediği denetlenecektir. Bu sayede “Ardahan Çiçek Balı” üretici kayıtları
tutularak denetime esas olması sağlanacaktır.
Konaklama yerinin ve koşullarının denetimi: Mevcut uygulamalara ve üretim metodunda belirtilen koşullara
göre arıcılara gösterilen konaklama yerinin “Ardahan Çiçek Balı” üretmeye uygun olup olmadığı denetlenecektir.
Ardahan İl Tarım ve Orman Müdürlüğünün ve İlçe Müdürlüğünün tespitleri temel alınarak, konaklama yeri, yörenin
flora durumu, arazi yapısı, mevsimsel durum, kovan kapasitelerinin yeterlilikleri ve bölgenin flora kapasitesinin
koloni kapasitesine yeterliliği denetlenecektir. Ayrıca, Ardahan İl Tarım ve Orman Müdürlüğünün her yıl yayınlanan
genelgesinde “konaklama yeri” için belirtilen asgari koşullar temel alınarak “Ardahan Çiçek Balı” üretmeye elverişli
bir konaklama koşulu sağlanıp sağlanmadığı Ardahan Valiliği tarafından denetlenir.
Arı faktörü yönünden denetim: Ardahan Kafkas Arısı Üretim, Eğitim ve Gen Merkezi Müdürlüğü tarafından
kışlamadan çıkan arılı kovanlardaki kış kayıpları (sönen arı), arıların ırkı, performansları, sağlık ve sayısal verileri
yönünden denetimleri yapılacak, elde edilen veriler doğrultusunda sorunlar tespit edilerek üretici yönlendirilecektir.
Üretim materyalleri ve hayvansal besinler yönünden denetim: Ardahan İli Arı Yetiştiricileri Birliği ve
Ardahan İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından, arılıklarda arıların temiz su ihtiyacının giderilip giderilmediği,
ya da temiz su kaynaklarına yakın olup olmadığı, ilkbahar beslenmesi için verilecek şurupların kıvamı, şeker / su
oranı ile şurup ya da kek ile besleme yapılacak zamanlar ve uygulama yöntemlerinin doğru bir şekilde ve “Ardahan
Çiçek Balı”nın doğal yapısını bozmayacak şekilde yapılıp yapılmadığı denetlenecektir. Bu konular ile ilgili arıcılar
yönlendirilecektir.
Hastalıkla mücadele, ilaçlama ve ilaçlama materyalleri yönünden denetim: “Ardahan Çiçek Balı”nın doğal
özelliğinin bozulmaması ve balda ilaç kalıntısı olmaması için bu dönemde “varrao” ve diğer arı hastalıkları ile uygun
yöntemlerle mücadele edilip edilmediği denetlenecektir.
İkinci Denetim:
Haziran-Temmuz-Ağustos aylarında kolonilerin geliştiği, oğul verdiği ve ballıkların kovanlara verilmeye
başlandığı, bal üretiminin en yoğun olduğu üretim döneminde gerçekleştirilecektir. Bu aşamada yapılacak
denetimlerin sıklığı ve periyotları denetim mercii tarafından belirlenecektir.
Koloni gelişiminin denetimi: Oğul alma işlemleri ve arıcı bazında koloni varlığının saf ırk olup olmadığının
tespit edilmesi için denetim yapılacaktır. Kolonilerin gelişiminin izlenmesi, bal üretimi döneminde balda kalıntı
bırakacak ilaçlarla ilaçlamanın yapılmaması için denetim yapılacaktır. Yöredeki “Ardahan Çiçek Balı” üretim
kapasitesi ile mevcut kolonilerin performansları ve koloni başına bal verimi gibi faktörlerin değerlendirileceği ve
yaklaşık toplam bal üretimi rekolte tahmini yapmak üzere kontroller yapılacaktır.
Üretim materyalleri, üretim yöntemi ve ürün yönünden denetim: Steril petek kullanımı, kovanlara kat
verilmesi işlemi, bal sağım materyalleri, üretilen balların doğallığının bozulmaması için doldurulacağı ambalaj
malzemesinin kontrolü, balların uygun şekilde dolumunun yapılıp yapılmadığı, etiketlenmesi ile ilgili kontroller
yapılacaktır.
Üçüncü Denetim:
Bal hasadının yapıldığı Temmuz ayı sonunda ve Ağustos ayında yapılmaktadır. Birliğe “Ardahan Çiçek
Balı” üretimi yapacağı konusunda bilgi veren üreticilerin hasat ettiği ballardan alınacak örneklerde gerekli tahliller
yapılacaktır. Tahlillerin yapılacağı laboratuvarlar, yürürlükteki kanun, yönetmelik ve genelgeler göz önünde
bulundurularak her yıl denetim mercii tarafından belirlenecektir.
Üçüncü denetim aşamasında, ayrıca toplam koloni sayısı ve kovan başına verim değeri ile toplam bal
üretiminin arıcı bazında tespit edilmesi amacıyla kontroller yapılacaktır. Bu kontrollerde arıcı bazında bal miktarı
tespit edilecek ve bu sayede ticari amaçlı başka bölgelerden bal girişi engellenecektir.
Kışlama hazırlıklarının üretim metodu kısmında belirtilen hususlara göre yapılıp yapılmadığı denetlenecektir.
Coğrafi İşaret Etiketinin Ürün Üzerinde Kullanılması:
Hasat dönemi bittikten sonra “Ardahan Çiçek Balı” etiketi almak üzere Ardahan İli Arı Yetiştiricileri
Birliğine başvuran ve bal analizleri uygun olan balların dolumu, yürürlükteki kanun, yönetmelik ve genelgeler göz
önünde bulundurularak her yıl denetim mercii tarafından belirlenecek dolum tesislerinde yapılacak ve dolumu
yapılan ballar Birliğin görevlendireceği denetçi / denetçiler kontrolünde etiketlenecektir.