Bartın Ağda Tatlısı

Açıklama

Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri:
Bartın Ağda Tatlısı; çöven otu kökü, kristal şeker, limon tuzu ve su ile hazırlanan, beyaz renkte ve macun
kıvamında bir tatlıdır.
Bartın Ağda Tatlısı ilk olarak Ağdacı köyünde üretilmeye başlamış, geleneksel olarak tahta sandıklar içinde
sokaklarda seyyar bir şekilde satışa sunularak zamanla tüm Bartın’a yayılmış ve Bartın Ağda Tatlısı olarak ün
kazanmıştır.
Üretim Metodu:
Çöven suyunun hazırlanışı;
Çöven suyu hazırlanmasında kullanılacak çöven otu kökleri toz ile topraktan ayırmak ve burukluğunu
gidermek amaçlarıyla 2 gece suda bekletilir.
Malzemeler:
– 2 kg çöven otu kökü (Karanfilgiller (Caryophyllaceae) familyasından Radix saponariae Albae sive L.
bitkilerinin kökleri)
– 40 l su
2 kg çöven otu köküne 40 litre su ilave edilerek 1 saat kaynatılır. Kaynatma işlemi için kalaylanmış bakır
kazanlar kullanılır. Kazan içindeki sıcaklık 115˚C’ye ulaşıncaya kadar 60 dakika süreyle kaynatma işlemine devam
edilir ve ardından demlenmeye bırakılır. 1,5 – 2 saat demlendikten sonra açık çay rengini aldığında çöven suyu
kullanıma hazır hale gelir. Karışımın içinden çöven otu kökleri alınıp suyu, ince süzek ya da tülbent ile süzülür. Elde
edilen su, kabuğu alınmış pür çalısı ile köpük haline getirmek için 1 – 1,5 saat çırpılır. Köpüğün kıvamının
uygunluğunu anlamak amacıyla tahta kürekle bir miktar köpük alınır, köpük kolayca küreğe yapışmadan düşüyorsa
kıvama gelmiştir.
Şerbetin yapılışı:
– 20 kg toz beyaz şeker
– 2 l su
– 20 g limon tuzu
Kalaylanmış bakır bir kazana, beyaz şeker ve limon tuzu ilave edilir ve ocağa konularak sıcaklık 110 –
115˚C’ye ulaşıncaya kadar 50 – 60 dakika kaynatılır. Şerbetin kıvamının uygunluğunu anlamak amacıyla tahta
kürekle karışımdan bir miktar alınarak az miktarda su içine bırakılır, karışım dağılmayıp yığın şeklinde üst üste
kalıyorsa şerbet köpükle birleşmeye hazır demektir. Kıvama gelen şerbet 30 – 40 dakika soğumaya bırakılır.
Bartın Ağda Tatlısının yapılışı:
Soğutulan şerbete, hazırlanan köpük ilave edilir ve tahta bir kürekle alt tarafının sararmaması amacıyla
dibinden kaldırılarak 1,5 – 2 saat boyunca karıştırılır. Son aşamada, ürünün macun kıvamında, yapışkan ve renginin
beyaz olması gerekir. Bartın Ağda Tatlısı, gıda ile temasa uygun kaplarda satışa sunulur.
Coğrafi Sınır İçerisinde Gerçekleşmesi Gereken Üretim, İşleme ve Diğer İşlemler:
Bartın Ağda Tatlısının üretilmesi; çöven suyunun hazırlanışı ve şerbetin yapılışı aşamaları da dâhil olmak
üzere kendine özgü koşullar bulundurur ve ustalık becerisi gerektirir. Bu sebeple yöre ile ün bağı bulunan Bartın
Ağda Tatlısının tüm üretim aşamaları belirtilen coğrafi sınırda gerçekleşir.
Denetleme:
Bartın Ağda Tatlısının denetimi, Bartın Belediyesinin koordinasyonunda, Bartın İl Kültür ve Turizm
Müdürlüğünden, Bartın Ticaret ve Sanayi Odasından, Bartın İl Tarım ve Orman Müdürlüğünden ve Bartın
Belediyesinden birer kişinin katılımıyla 4 kişiden oluşan denetim mercii tarafından yapılır. Denetimler her yıl bir
defa, şikâyet halinde ise her zaman gerçekleştirilir.
Denetimlerde Bartın Ağda Tatlısı ibaresinin ve mahreç işareti ambleminin kullanımının uygunluğu ile üretim
metoduna uygunluk; özellikle şerbet ile çöven suyunun kıvamı, kullanılan malzeme miktarları ve şerbet ile çöven
suyunun karıştırılması hususları kontrol edilir.
Denetim mercii, kamu kuruluşlarından veya özel kuruluşlardan veya bunlarda görevli uzman gerçek veya
tüzel kişilerden denetimin gerçekleştirilmesi sırasında faydalanabilir veya hizmet satın alabilir. Tescil ettiren,
hakların korunmasında hukuki süreçleri yürütür.