Elazığ Boğazkere Üzümü

Açıklama

Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri:
Boğazkere üzümü: Yenildiğinde boğazda yanma-ekşime tadı bıraktığından bu ad ile anılmaktadır.
Boğazkere üzümü tarımı, üst katmanları geçirgen, kolayca ısınabilen ve besin
maddelerince zengin topraklarda yapılmaktadır. Omcanın yazın kuraklıktan, kışın dondan zarar görmemesi; anaç
olarak haricen mukavim yapılı, orta kuvvette olmasındandır.
Elazığ Boğazkere Üzümünün Özellikleri: Elazığ, toprak yapısı itibari ile denizden 1000 metre
yükseklikte, dağlarla çevrili bir bölgede karakteristik özellik gösterir. Dağların arasından, dar ve uzun vadiler
oluşturarak akan ve daha sonra Fırat nehriyle birleşen dere ve çayların yarattığı mikro klima sonucu bölgesel
iklim yumuşaması, Boğazkere üzümünün yetişmesi için ideal koşullar oluşturmaktadır.
İklim Özellikleri:
Tablo 1: Elazığ İli İklim Verileri (Ölçüm Periyodu: 1938-2016)
Ortalama Sıcaklık (°C) 13,1
Ortalama En Yüksek Sıcaklık (°C) 18,9
Ortalama En Düşük Sıcaklık (°C) 7,5
Ortalama Güneşlenme Süresi (Saat/Gün) 6,8
Yıllık Ortalama Yağışlı Gün Sayısı 95,3
Yıllık Yağış Miktarı Ortalaması (mm) 409,5
Yaşanmış En Yüksek Sıcaklık (°C) 42,2 (30.07.2000)
Yaşanmış En Düşük Sıcaklık (°C) -22,6 (20.01.1972)
Boğazkere üzümü için en faydalı yağışlar benden önceki (üzümlerin olgunlaşmaya başlama zamanı) haziran
yağışları ve hasadı müteakip olan sonbahar yağışlarıdır. Kurak yaz dönemleri içinde, mantar hastalıklarına meydan
vermeyecek şekilde yağan yağışlar en uygun yağışlardır. Omcaların suya ihtiyacı, çiçeklenmenin başladığı mayış
ayı başlarından başlayarak temmuz ayının ortalarına kadar devam eder. En fazla su ihtiyacı sürgün ve çiçeklenme
başladığı Mayıs ayıdır. Bu iklim şartları Elazığ Boğazkere Üzümü üretimi için en ideal şartları oluşturmaktadır.
Elazığ yöresinde yetişen Boğazkere üzümünde otsu aroma tadı hissedilir. Dengeli bir burukluğa sahiptir.
Yenildiğinde ağızda hafif yanık bir tat bırakır.
Tablo 2: Elazığ Boğazkere Üzümü Fiziksel Özellikleri
Çubuklar Orta uzunlukta, esmerimsi kırmızı renktedir
Sürgün Boğum Arası
Kırmızımsı şeritli yeşil, sürgün durumu (bağlanmadan
önce) yatay, zayıf, yeterli sayıda birer aralıkla dizilmiş
orta uzunlukta iki çatallı, üzeri düz ve yeşildir
Çiçek Erkek ve dişi organlar tam gelişmiştir
Genç Yaprak
Genç yapraklar, üst kısım rengi koyu bakır kırmızısı,
genç yaprak alt yaprak ayasında ana damarlar
üzerindeki tüy yoğunluğu seyrektir
Olgun Yaprak
Orta, beş dilimli, kenarları tırtıllı, genişliği
uzunluğundan fazla, üst yüzü açık yeşil renkte parlak
ve tüysüz, alt yüz az tüylü, yaprak sapı oyuğu orta
derinlikte dar ve az veya çok kapalı
Yaprak Sapı Orta uzunluk ve kalınlıkta karakteristik kırmızı
renktedir
Tanen Orta büyüklükte, yumurtamsı, yuvarlakça ve siyah
veya koyu kırmızımsıdır
Pülp
Etli ve olgunlaşmamış olanlarda beyaz, yeşilimtırak
renkte olan tanede bordo çizgi belirgin olarak
görülmektedir, olgunlaştıktan sonra bordo rengindedir
Tane Sapı
Kırmızı ve kısadır. Tane saptan kolay kopmamaktadır.
Tanenin kabuk kalınlığı ince ve çok sulu, meyve etinde
meyve çekirdeği 2 ila 3 tanedir
Salkım Ağırlığı Orta ağırlıkta, kuru arazide (200gr-450gr), sulu arazide
(400gr-1200gr) arasındadır
Tane Adedi Salkımda 106 ile 300 arası
Şıralık ve şaraplık olarak tüketilir. Üzümün kabuklarında bulunan ve şaraba burukluk katan tanen oranı bu
üzüm cinsinde çok fazladır. Burukluğun yanı sıra, aromalı tadı, şarap üretiminde Boğazkere üzümünün değerini
arttırmıştır.

Tablo 3: Elazığ Boğazkere Üzümünün Bazı Kimyasal ve Fiziksel Özellikleri
Suyunda Tanede
Asitliği (% Tartarik Asit Hesabıyla) 0,5-0,6 3,19-3,75
Refraksiyon İndisi – 1,371
Kuru Madde Oranı (Kurutma Dolabı Usulü) %16,5-25 %16,5-23
Kül (%) 0,30-0,90 0,30-0,50
%10’luk HCl’de Çözünmeyen Kül (%) 0,01-0,20 0,20-0,50
Brix Değeri %20-25 –
Üretim Metodu:
Toprak İşleme ve Gübreleme:
Sonbahar döneminde yapılan toprak işleme ile kış yağışlarının yüzeyden akışını önleyerek toprakta suyun
depo edilmesi sağlanır. Toprak analizi sonucu görülen eksiklikler, gübre ile
toprağa karıştırılır. İlkbahar dönemi toprak işleme ise toprağın havalanması, yabancı otlarla mücadele ve
gecikmiş gübre uygulamaları için yapılır. Bu dönemde gübreleme yüzeyden çok asma kök bölgesine uygulanır.
Ayrıca kış sonrası bağ yüzeyi düzeltilerek sezona hazırlanır. Yaz döneminde ise toprak neminin
korunması, uygulanan mineral gübrelerin etkinliklerinin arttırılması, toprak yüzeyinde meydana gelen çatlak ve
yarıkların oluşmasının engellenmesi, eğer oluşmuş ise kapatılması, yabancı otların oluşmasının engellenmesi
faaliyetleri yerine getirilir.
Kültürel işlemler:
Asma yıllık gelişimini tamamladıktan sonra kökleriyle besin maddesi alımının durduğu uyku
dönemindeyken, asmanın o yılki performansına göre kış budaması yapılır. Asmaların uyanıp geliştiği, yapraklı
dönemlerinde; sürgünler dipten kesilerek, kısaltılması için yapılan yeşil aksam veya yaz budaması yapılır. Ayrıca
sürgünlerde uç alma, tepe alma ve koltuk alma işlemleri yapılır.
Zararlılara karşı ilaçlı mücadele:
 Kış İlaçlaması
Budamadan sonra gözler uyanmadan önce yapılır.
 Yaz ilaçlaması
1.İlaçlama: Sürgünler 2-3 cm ye ulaştığı zaman,
2.ilaçlama: Sürgünler 8-10 cm’ye ulaştığı zaman
3.İlaçlama: Sürgünler 25-30 cm ye ulaştığı zaman yapılır.
Denetleme:
Elazığ Tarım ve Orman İl Müdürlüğü koordinatörlüğünde görevli alanında uzman 3 kişi, Elazığ Merkez İlçe
Üzüm Üreticileri Birliğinden uzman 2 kişi, Elazığ Ticaret ve Sanayi Odasından uzman 1 kişi, Fırat
Üniversitesinden uzman 1 kişi ve ürün yetiştiricisi 1 kişi olmak üzere, 4 ila 7 kişilik bir denetim
komisyonu oluşturularak üretimin teknik ve coğrafi özelliklere uygunluğunun tespiti amacıyla denetim yapılır.
Denetim sırasında prosedüre uymadığı ortaya çıkan kişi ve kurumlar hakkında gerekli yasal işlemin yapılması için
ilgili mercilere başvurmaya Elazığ Merkez İlçe Üzüm Üreticileri Birliği ve Tarım ve Orman İl Müdürlüğü görevlidir.
Denetim Sıklığı:
Yukarıda bahsedilen komisyon yılda en az 3 kez denetim yapar. Bu denetimler; hasat zamanında,
ihracatın yapıldığı ve ürünün yetiştirilip pazarlara sunulduğu Eylül, Ekim aylarında gerçekleşir.
Denetim komisyonu, kamu veya özel kuruluşlarından veya bunlarda görevli uzman gerçek veya tüzel
kişilerden denetimin gerçekleştirilmesi sırasında faydalanabilir veya hizmet satın alabilir. Tescil ettiren hakların
korunmasında hukuki süreçleri yürütür.