Çamoluk Şeker Kuru Fasulyesi

Açıklama

Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri:
Çamoluk ve civarında “Mindaval guru fasulyası” olarak bilinen Çamoluk Şeker Kuru Fasulyesine
Osmanlı dönemi kayıtlarında da rastlanılmakta olup o dönemlerde köylülerin kendi ihtiyaçlarını karşılamak
amacıyla bostan denilen küçük tarlalarında fasulye yetiştirdikleri belirtilmektedir. Çamoluk Şeker Kuru
Fasulyesi Phaseolus vulgaris L. türünde bölgeyle özdeşleşmiş yerel bir genotiptir. Günümüzde Çamoluk Şeker
Kuru Fasulyesi kendine özgü tat ve aromasıyla ayrıca 15 dakika gibi kısa bir sürede pişmesi ile bölge halkı ve
gurbetçiler tarafından yoğun talep görmektedir. Çamoluk ilçesinin rakımı 960-1600 m. arasında değişmektedir.
İlçe, tınlı, humuslu ve killi bir toprak yapısına sahiptir. Bölge etrafı dağlarla çevrili ova içi çok sayıda dere ve
akarsuların olduğu ve mikro klima özeliğe sahip bir bölgedir. Geleneksel tarım tekniklerinin kullanılarak
mekanizasyonun ve kimyasal girdinin az olduğu bölgede yetiştiricilik yapan çiftçiler, kendi yetiştirdiği
ürünlerden elde ettiği tohumları gelecek yıl tekrar kullanarak yerel tohumluğu muhafaza etmektedir. Yörenin bu
özellikleri bölgede çok uzun zamandır yetiştirilen fasulyeye genotipik ve fenotipik özellikler kazandırmıştır.
Bölgede fasulye yetiştiriciliği zirai mücadele ilacı ve suni gübre kullanılmadan yapılmaktadır. Özelikle Çamoluk
Şeker Kuru fasulyesinin yetiştirildiği toprakların dere kenarlarında alüvyon topraklar olması, yöreye özgü toprak
verimliliği, iklim şartları ve gelenekselleşmiş tarım teknikleri; Çamoluk Şeker Kuru Fasulyesinin özelleşmesine
neden olmuştur.
Bölgenin toprak ve iklim yapısı ile tohumun genotipik özellikleri sonucu Asparatik Asit miktarı Türkiye
ortalaması 1027 mg/100 g iken Çamoluk Şeker Kuru Fasulyesinde bu oran 2541-2670 mg/100 g olarak tespit
edilmiş, Glutamik Asit miktarı Türkiye ortalaması 2784 mg/100 g iken Çamoluk Şeker Kuru Fasulyesinde bu
oran 3131-3280 mg/100 g olarak tespit edilmiştir (Tablo 3).
Yapılan çalışmalar sonucu Çamoluk Şeker Kuru Fasulyesinin tanımlayıcı ve ayırt edici özellikleri aşağıda
sunulmuştur.
Tablo 1. Çamoluk Şeker Kuru Fasulyesinin Fiziksel Özellikleri
Özellik Değer
Büyüme Tipi Sırık çalı
Sarılma Eğilimi Orta
Bitki Renklenmesi Orta
Orta Yaprakçık Şekli Mızrak
Bitki Tüylenme Durumu Tüysüz
Yaprak Rengi Açık yeşil
Yaprak Ayası Kalınlığı Orta
Çiçek Rengi Beyaz
Olgunlaşmamış Bakla Renklenmesi Renksiz
Bakla Şekli Düz
Bakla Rengi Koyu kahverengi
Bakla Duvarı Kalınlığı Orta
Tohum Şekli Yumurta
Tablo 2. Çamoluk Şeker Kuru Fasulyesinin Morfolojik Özellikleri
Özellik En Düşük Ortalama En Yüksek
Bitki Boyu 65,00 cm 97,00 cm 105,00 cm
İlk Bakla Yüksekliği 17,00 cm 23,00 cm 27,00 cm
Terminal Yaprakçık Uzunluğu 60,00 mm 64,10 mm 70,00 mm
Terminal Yaprakçık Genişliği 35,00 mm 38,60 mm 45,00 mm
Bakla Boyu 9,00 cm 11,40 cm 13,00 cm
Bakla Genişliği 1,50 cm 1,84 cm 2,20 cm
Tohum Uzunluğu 5,00 mm 10,40 mm 13,00 mm
Tohum Genişliği 5,00 mm 7,7 mm 10,00 mm
Her Baklada Lokus Sayısı 3 adet 5 adet 9 adet
Tablo 3. Çamoluk Şeker Kuru Fasulyesinin Besin Değerleri (100 g için)
Özellik En Düşük En Yüksek Ortalama
Enerji 296 kcal 302 kcal 281 kcal
Proteinler 21 g 22 g 22 g
Karbonhidratlar 20 g 38 g 29 g
Lif, toplam, diyet 23 g 26 g 32 g
Sakkaroz 4 g 5 g 3 g
Demir 5 mg 6 mg 5 mg
Fosfor 692 mg 835 mg 367 mg
Kalsiyum 147 mg 148 mg 141 mg
Magnezyum 126 mg 128 mg 150 mg
Potasyum 1473 mg 1615 mg 927 mg
Aspirik asit 2541 mg 2670 mg 1027 mg
Glutamik asit 3131 mg 3280 mg 2784 mg
Üretim Metodu:
Toprak Hazırlığı; Çamoluk Şeker Kuru Fasulyesinin yetiştiriciliği yapılan araziler, alüvyal toprak
yapısında olmaları sebebiyle kolay işlenebilen ve kolay tava gelen bir topraklardır. Çamoluk Şeker Kuru
Fasulyesi yetiştiriciliğinde Nisan ayı içerisinde toprak sürülerek keseksiz ve ufalanmış hale getirilerek iyi bir
tohum yatağı hazırlanır. Sulama suyunun tarlada rahat bir şekilde dağıtılabilmesi için tarlanın iyi bir şekilde
tesviye edilmesi gereklidir. Bu amaçla ilkbaharda ekim öncesi tohum yatağı hazırlığı ve yabancı ot kontrolü için
yapılacak toprak işlemelerde toprağı alt üst etmeyen ve 8-12 cm derinlikte alttan işleyen kazayağı gibi aletler
kullanılır. Daha sonra toprak tesviyesi ve varsa kesekleri parçalamak amacıyla diskaro ya da freze gibi aletler
kullanılır.
Ekim zamanı; Yörede fasulye ekimi el ile serpme şeklinde yapılmakta olup standart bir ekim aralığı
yoktur. Ekim zamanı Nisan ayının son haftasında başlar ve Mayıs ayının son haftasına kadar kademeli olarak
sürer.
Gübreleme; Yörede yapılan fasulye yetiştiriciliğinde diğer bölgelerden farklı olarak kimyasal gübreleme
yapılmamakta olup yalnızca çiftlik gübresi kullanılmaktadır. Yörede ekimden önce dekara ortalama 2-3 ton
yanmış ahır gübresi uygulanmaktadır. Kimyasal gübre kullanılmadığı için dönüm verimi düşüktür.
Bakım; Yörede yapılan fasulye tarımında bakım işlerinin temelini çapalama ve yabancı ot kontrolü
oluşturur. İlk çapalama, ekim sonrası sulama yapılmışsa veya yağmur yağmışsa toprak yüzeyinde oluşan kaymak
denilen sert tabakanın kırılarak çimlenen tohumların çıkış yapması sağlamak amacıyla yapılan çapalamadır. İlk
çapa yapıldıktan sonra bitkilerin dallanma devresinde, çiçek açmadan önce ikinci çapa yapılır. Çiçeklenme
döneminde çapalama işlemi bitirilir. Bitkilerde ilk çiçeklerini açıncaya kadar yabancı ot mücadelesi yapılır.
Sulama; Taze fasulye bitkisinin ekimden hasadına kadar 300-450 mm suya ihtiyacı vardır. Bölgede bu su
ihtiyacı sulama suyu ile giderilir. Sulama zamanları fidelerde üç asıl yaprağın göründüğü sırada, çiçeklenmeden
önce, meyve tutumundan 10 gün sonra ve hasattan 1 ay önceki devrede sulama yapılır.
Hasat ve harman; Yörede hasat bitkilerde baklaların genel olarak kuruyarak sarardığı tohumların normal
şekil ve rengini kazandığı Ağustos ayının ikinci yarısından itibaren başlamakta Eylül ayı sonuna kadar devam
etmektedir. Hasat yörede bitkilerin üzerinde bulunan kurumuş baklaların elle toplanması şeklinde yapılır. Hasat
günün serin ve özellikle sabah saatlerinde yapılır. Hasadı yapılan kurumuş baklalar harmanda muhtelif sergi
malzemeleri üzerinde güneş altında 1-2 gün daha kurutulur. Kurutulan baklalar tarihi 100 yıldan fazla olan el
yapımı harman makinelerinden geçirilerek taneleri ayrılır. Elde edilen taneler harman yerinde yine muhtelif sergi
malzemeleri üzerinde güneş altında 3-4 gün daha kurutulur ve taneler jüt çuvallarda satışa sunulmak üzere
muhafaza edilir.
Denetleme:
Denetimler, Çamoluk Belediye Başkanlığı koordinatörlüğünde, Çamoluk Belediyesi’nden iki uzman
personel, Giresun Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’nden iki uzman personel, Çamoluk İlçe Gıda Tarım ve
Hayvancılık Müdürlüğünden bir uzman personel ve Çamoluk Ziraat Odası temsilcisinden oluşturulan en az dört
kişi ile oluşturulacak denetim mercii tarafından yapılacaktır.
Denetim mercii Çamoluk Şeker Kuru Fasulyesinin üretim metodunda belirtilen özelliklere uygun olarak
üretilmesi, üretim aşamalarının doğru ve eksiksiz yapıldığının kontrolü, coğrafi işaret kullanımının takibi
amacıyla yılda 3 defa olmak üzere rutin denetimler yapacaktır. Rutin denetimler dışında ürüne ilişkin bir şikâyet
söz konusu olduğunda veya gerekli diğer durumlarda her zaman denetim yapılabilir. Yılda 3 defa yapılacak rutin
denetimlerin dönemleri ve nelerin denetleneceği aşağıda yer almaktadır.
1. Tohum ekim döneminde denetleme: Nisan ayının son haftasından Mayıs ayının son haftasına kadar
yapılabilir. Bu denetlemede tohumluk özellikleri, toprak hazırlığı, toprakta kimyasal yapı vb.
özellikler denetlenecektir.
2. Bitki yetiştirme dönemi: Mayıs ayının son haftasından Ekim ayının son haftasına kadar yapılabilir. Bu
denetlemede bitkilerin morfolojik özellikleri denetlenecektir.
3. Hasat ve pazarlama dönemi: Eylül, Ekim ve Kasım aylarında yapılabilir. Bu denetlemede nihai ürün
olan Çamoluk Şeker Kuru Fasulyelerinin fiziksel, kimyasal ve morfolojik özellikleri denetlenecektir.
Denetim mercii, kamu kuruluşlarından veya özel kuruluşlardan veya bunlarda görevli uzman gerçek veya
tüzel kişilerden denetimin gerçekleştirilmesi sırasında faydalanabilir veya hizmet satın alabilir. Denetim mercii
hakların korunmasında hukuki süreçleri yürütür.