Kağızman Uzun Elması

Açıklama

Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri:
Kağızman ilçesi Aras vadisinde yer aldığından, özellikle kışın bölgede sert ve uzun geçen şiddetli
soğuklardan nispeten korunduğu için Kars, Ağrı, Erzurum illerinin bir bakıma meyve bahçesi durumundadır.
Kağızman ilçesi de karasallığın çok şiddetli, kış soğuklarının sert ve uzun geçtiği bir sahada yer almaktadır.
Ancak yörede meyve bahçeleri daha çok vadi tabanlarında yoğunlaştığı için şiddetli soğuk baskınlarından büyük
ölçüde korunmaktadır.
İklim özellikleri bakımından, Kağızman’da yıllık ortalama sıcaklık 8,6 °C, Ocak ayı ortalama sıcaklığı –
5.99 °C, Temmuz ortalama ise 22.1 °C dir. Aras vadisinde yer alan ve Kağızman’a göre daha alçak seviyelerde
yer alan Tuzluca’da yıllık ortalama sıcaklık 10.9 °C, lğdır’da ise 11.4 °C dir. Buradan da anlaşılacağı üzere
yükselti azaldıkça sıcaklık artış göstermektedir. Bunun doğal sonucu Aras vadisinde meyvecilik Kağızman’dan
lğdır’a doğru artış göstermektedir. Oysa yıllık ortalama sıcaklığın düşük olduğu Sarıkamış’ta (3.9 °C), Selim’de
(4.79°C), Ağrı’da (5.99 °C) ve Kars’ta (4.69°C) meyve bahçeleri bulunmamaktadır. Buradan da anlaşılacağı
üzere meyve bahçelerini yörede sınırlayan en önemli coğrafi olay düşük sıcaklık değerleridir. Yine sıcaklıkla
ilgili olarak ilkbaharın geç don olayları ve sonbaharın ilk don olayları da meyvecilikte büyük önem taşımaktadır.
Kağızman’da don olayları 27-28 Ekim’de başlamakta 14-15 Nisan’da sona ermektedir. Doğal olarak bu durum
meyvecilik faaliyetleri için bir avantaj sağlamaktadır.
Kağızman’da yıllık ortalama yağış 422 mm olup, sahada en yağışlı mevsim 148 mm ile ilkbahardır.
Yörede Haziran-Ekim ayları arasındaki dönemde kuraklık görülmektedir. Fakat bahçeler Aras’ın vadi tabanında
yoğunluk kazandığı için kolayca sulanabilmektedir. Sulama sorunu nehir yatağından 80-100 m yüksekteki
akarsu taraçası üzerinde kurulmuş olan bahçelerde görülmektedir. Sahada özellikle Aras ırmağının güneyindeki
araziler daha çok Oligo – Miyosen arazileri olup, bu toprakların tuz oranı yüksektir. Elma mutedil, özellikle
soğuk mutedil iklim ağacı olması sebebiyle dünya üzerinde en yukarı kuzey enlem derecelerine çıkan
meyvelerden biridir.

Türkiye’deki 25 tür elma çeşidi içinde uzun elma, Kağızman’a özeldir. Dikine büyüyen bu elma ağacının
boyu 4-6 metreyi aşmaktadır.
Bu elma silindir şeklinde, yumurtadan daha uzun olup 10-12 cm uzunluğunda, 5-6 cm eninde, alt ve üst
kısımları beyaz, güneş gören orta kısımları al rengindedir. Oldukça tatlı olan bu elma türü ilginç görünümünün
de etkisiyle pazarlarda rağbet görmektedir.
3
Kağızman Uzun Elması periyodisite gösteren bir elma çeşidi olup 2 yılda bir ürün vermektedir. Oldukça
ince bir meyve kabuğuna sahiptir.
Fenolojik Özellikler
Çiçeklenme süresi: 26 Nisan-10 Mayıs tarihleri arası.
Tam çiçeklenme evresi 30 Nisan’dır. Çiçeklenme süresi 11 -12 gündür.
Çiçek tozu çimlenme oranı ortalama % 61,54’tür.
Kendileme ve serbest tozlaşma sonucu meyve tutum oranları oran kendileme için % 2,54, serbest
tozlanma için % 17 dir.
Pomolojik Özellikler
Ağaç Özellikleri:
Gövde uzunluğu en fazla olan 130,60 cm’dir. Taç gelişmesi Uzun Elmada orta kuvvetlidir. Taç şekli
bakımından ise dik olarak görülmektedir.
Yaprak özellikleri:
Yaprakların U/G oranı 2,26’dır.
Meyve Özellikleri:
 Meyve eti sertliği 2,45 kg/cm²
 Meyve ağırlığı 169,0 ± 2,7 g
 Meyve genişliği 58,1±0,9 mm
 Meyve uzunluğu 8,7±2,3 mm
 Ç.Çubuk Der. 8,8±1,2 mm
 Sap Uzunluğu 21,0±1,5
 Çekirdek Sayısı 8,4 adet
 Meyve rengi Sap Green 62/8
 SÇKM % 13,50
 PH 3,36
 Vitamin C 3,69 mg/100 ml
 Asitlik % 0,29
Üretim Metodu:
Kağızman Uzun Elması göz aşısı ile çoğaltılır. Dikim mesafesi genelde 6×6 veya 7×7 m olarak
uygulanmaktadır. Gelişim dönemi içinde kara leke, afit, ateş yanıklığı gibi hastalık ve zararlılara karşı ilaçlama
yapılır. Kendine uyuşmaz olup diğer elma çeşitlerinin polenleri ile tozlanmakta ve akabinde döllenmektedir.
Kavak şekline büyüme habitusuna sahiptir. Bu durum verimi düşürmektedir. Budamada daha çok dik giden
dallar eğilerek ağaç meyve vermeye zorlanmaktadır. Güzlük bir elmadır. Hasat elle yapılır. İstanbul başta olmak
üzere çeşitli pazarlara nakledilmektedir. Bu elmanın özel tüketicileri bulunmaktadır.
Hafif kireçli, kahverengi, kireçli, kırmızı, kumlu, killi ve sert alüminyum toprakta, tohum dönemi, ham
fidan dönemi (çühül dönemi), aşılama dönemi, aşılama sonrası 1 yıl bekleme süresi ve fidan dönemi olarak ağaç
haline gelmektedir. Suyu seven, dere kenarlarında sulak yerlerde yetişen ağaçlar, fidandan hasada 7 yıl
beklenmektedir.
Kağızman Uzun Elması’nın hasadı Kağızman’ın kurtuluşu olan 1 Ekim dolaylarında yapılır. Serin yerde
muhafaza edilen ürün suyunu ve lezzetini kaybetmeden bir sonraki yılın Haziran ayına kadar çürümeden dayanır.
Fakat büzüşme gösterir. Çürüyen elma yanındaki elmalara zarar vermeden, bulaşmadan siyahımsı ve kahverengi
bir renk alarak büzüşüp kalır.
4
Ağaç başına 80-100 kg elma alınmakta olup, verimin fazla olduğu yıllar ağaçların dallarının kırılmaması
için alttan destek verilmektedir. Kağızman Uzun Elması’nın ağaç şekli diğer elma ağaçlarından ayrılmakta,
dallar servi ağacı gibi dikine uzamakta yanlara doğru sarkmamaktadır.
Denetleme:
Denetim komisyonunda Kağızman İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü ve Kars Ziraat Odası yer
alacaktır. Ürünün yetişme devrelerinde ve ürünlerin sevki öncesinde ürünün kalite kontrolü bu kurumlar
tarafından seçilecek denetçiler tarafından yapılacaktır.
Elma ağaçlarında kullanılan ilaçlar ve aşılama ile hasat zamanı denetleme yapılacaktır. Uygun zaman ve
yerlerde eğitim toplantıları yapılarak ürünün ününün geliştirilmesi sağlanacaktır.
Denetim komisyonu, kamu veya özel kuruluşlarından veya bunlarda görevli uzman gerçek veya tüzel
kişilerden denetimin gerçekleştirilmesi sırasında faydalanabilir veya hizmet satın alabilir. Denetim komisyonu
hakların korunmasında hukuki süreçleri yürütür.