Kozan Portakalı

Açıklama

Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri:
Kozan Portakalı, yörenin bol suyu ile iklim ve toprak özelliklerinden lezzet alan, oldukça büyük taç hacmine
sahip ağaçlardan elde edilir. Yuvarlak şekilde, kabuğu orta kalınlıkta ve pürüzlü, az çekirdekli, meyve eti koyu
portakal rengi, çok sulu ve suda çözünebilir kuru madde miktarı yüksektir. Bu özellikleri nedeniyle hem sofralık
hem de sanayilik olarak kullanılabilir. Olgunlaşma aralık ayında başlayarak nisan ayına kadar sürer.
Turunçgil tarımı Kozan ilçesinde denizden yaklaşık 100 km’lik uzakta yapılır. Turunçgiller için gerekli olan
iklim koşullarının lokal ölçülerde de olsa bu sahada bulunuşu Kozan Portakalının yetişmesinin temel
nedenlerindendir. Üç tarafı kalker tepelerle çevrili, güneyi ise açık bir morfolojiye sahip olan Kozan, mikro ekolojik
bir yapıya sahiptir. Kozan Portakalı, Kozan ilçesine ait bir popülasyon olarak gelişmiş ve yüz yılı aşan bir süre
boyunca ilçenin uygun mikro ekolojik alanlarında yetiştirilmiştir.
Kozan Portakalına ait bazı özellikler
Özellik Minimum Değer Maksimum Değer
Meyve ağırlığı 146,00 g 190,00 g
Meyve eni 68,50 mm 72,00 mm
Meyve uzunluğu 68,50 mm 70,00 mm
Meyve şekil indeksi 1,00 1,05
Kabuk kalınlığı 3,60 mm 4,10 mm
Çekirdek sayısı 11 adet 14 adet
Dilim sayısı 10 adet 11 adet
Usare miktarı %47,00 %55,00
Suda çözünür kuru madde %10,00 %11,00
Suda çözünür kuru madde / asit oranı 10,20 11,00
Titre edilebilir asitlik
(meyve suyunda sitrik asit cinsinden) %0,75 %0,99
Meyve şekli Yuvarlak
Meyve kabuk pürüzlülüğü Pürüzlü
Meyve kabuğunun ete bağlılık durumu Sıkı
Meyve et rengi Koyu portakal rengi
Meyve et tekstürü Orta – kaba
Hasat ve olgunluk dönemi Ocak – şubat
Verimlilik durumu Verimli
Üretim Metodu:
Fidanların yetiştirilmesi;
Kozan Portakalının üretildiği ağaçlar göz aşısı ile üretilir. Anaç için kullanılacak materyal için turunç
çekirdekleri kullanılır. Tohum üretiminde kullanılacak meyveler ağaç üzerinden hasat edilmekte olup yere düşmüş
meyveler tohum üretiminde kullanılmamalıdır. Alınan çekirdekler önce yastık tabir edilen korunaklı bir alana veya
uygun büyüklükteki viyol, saksı vb. malzemelere ekilir. Ekilen çekirdekler çimlenip 3 – 5 yapraklı hale gelen fidanlar
tüplere veya yastıklara şaşırtılır. Turunç anacına aşılanmak için kullanılacak gözler Kozan Portakalı üretimi yapılan
ağaçlardan alınan aşı gözü materyali ile yapılır. Bol verimli ve sağlıklı olduğu düşünülen ağaçlardan alınan gözler
turunç anacına aşılanır. Aşılanan gözlerin sürmesini çabuklaştırmak ve fidan gelişimini hızlandırmak için 15 – 20
gün sonra tepe, aşı noktasının 5 cm üzerinden kesilir. Gözler, aşılamadan 15 – 20 gün sonra sürmeye başlar ve gözler
sürmeye başlayınca aşı bağları çözülmelidir. Sürgün boyları 15 cm’ye ulaşınca hereklere bağlanır. Aşılanan gözün
dışında anaçtan çıkan sürgünlerin büyümesine izin verilmez ve düzenli olarak koparılır. Sürgün boyu 80 – 100 cm’ye
ulaştığında tepeden itibaren 10 cm’lik kısımdan çıkan sürgünlerden 3 tanesi ana dalları oluşturmak üzere bırakılır
ve diğer sürgünler budanır. Bırakılacak sürgünlerin ağaca iyi bir taç oluşturacak şekilde seçilmesine özen gösterilir.
Portakal ağaçlarından bol verim alınabilmesi için; bahçe tesisinde virüs kaynaklı ve benzeri hastalıklardan temiz,
nematodlardan ari, adına doğru, bir örnek ve hızlı gelişme gösteren sağlıklı fidanların kullanılması gereklidir. Ayrıca
obur dallardan göz alınmaz. Gözün meyve dalından alınmasına özen gösterilir.
Açık köklü veya tüplü fidanlar yağmurlardan yararlanabilmesi için eylül aylarında dikilir. Kozan Portakalı
ağacının dikileceği alanda öncelikle bahçenin tesviyesi yapılır ve pulluk tabanı olarak anılan sert kısım patlatılır. Bu
işlem için en uygun zaman, toprağın kuru olduğu eylül ayıdır. Toprağın, dikimden önce ocak – şubat aylarında uygun
bir herbisit ile ilaçlanması, bahçe tesisinden sonra sorun yaratan yabancı otlara karşı alınan tedbirlerin başında gelir.
Ağaç büyüklüğüne ve arazinin eğimine göre fidan dikilecek sıralar oluşturulup dikim yerleri tespit edilir.
Dikim için iki fidan arasının 7×7 m veya 8×7 m olması uygundur. Dikim çukurları; kürek, bel veya burgu ile 35 –
40 cm çap ve 35 – 40 cm derinlikte açılır. Burgu ile çukur açılırken yaş ve ağır yapılı topraklarda, çukurun yan
duvarlarında sert bir tabaka oluşur. Bu tabaka kürek veya bel ile kırılmalıdır.
Kozan Portakalının kuvvetli ve dengeli taç oluşturması, verimlilik süresinin uzatılması, kaliteli ve fazla ürün
eldesi amacıyla budama işlemi yapılır. Fidanlar, dikiminden sonra dengeli bir taç oluşturmak amacıyla 70 – 80 cm
yükseklikten kesilir. Daha sonra süren sürgülerden yaklaşık 120 derecelik açı gösteren 3 temel dal bırakıldıktan
sonra diğerleri kesilir. Bu sürgüler olgunlaşınca 20 – 25 cm yükseklikten dışa bakan göz üzerinden kesilir. 2 – 3 yıl
sonra verim budamasına kadar ağacın tacına başka budama yapılmaz ve tacın alt kısmından çıkan sürgünler ve
oburlar alınır.
Fidanlar dikildikten sonra kasım – aralık aylarında bir defa taban gübrelemesi ile ihtiyaca göre 2 – 3 defa üst
gübreleme yapılır ve yetiştiricilik boyunca her yıl rutin olarak devam edilir. İlaçlama işlemi her yıl nisan aylarında
başlar ve kullanılan ilaçların bekleme sürelerine dikkat edilerek hasat zamanına kadar; hastalık, zararlı ve abiyotik
etmenlere karşı devam eder. Yabancı otlarla mücadele amacıyla her yıl nisan – eylül ayları arasında çapalama ve
ilaçlama yapılır. Mayıs – ekim ayları arasında her ağaç için 650 – 750 mm sulama yapılır. Ağaçlar 5. yıldan sonra
meyve vermeye başlamakla birlikte 6 – 7. yıldan sonra tam verime geçer. Kozan Portakalı hasadı aralık – mart ayları
arasında yapılır. Su kaynaklarının çok olması ve iklim şartlarından dolayı, Kozan Portakalında soğuk ve don zararları
oluşmaz.
Denetleme:
Denetimler; Kozan Ticaret Odası Koordinatörlüğünde, Kozan İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü, Kozan
Sebzeciler Meyveciler ve Satıcılar Esnaf Odası, Kozan Ziraat Odası ve Kozan Ticaret Odasından birer kişinin
katılımıyla oluşan 4 kişilik denetim mercii tarafından yılda en az 1 kez ve ihtiyaç duyulduğunda veya şikâyet halinde
her zaman yapılır.
Kozan Portakalının denetimi sırasında özellikle aşağıdaki hususlar kontrol edilir:
– Ürünlerin coğrafi sınırda üretilmesi,
– Üretim metodunun doğru uygulanması,
– Meyve şekli, meyve kabuk pürüzlülüğü, meyve kabuğunun ete bağlılık durumu, meyve et rengi, meyve
et tekstürü, meyve eni, meyve uzunluğu ve meyve ağırlığı gibi fiziksel özelliklerin uygunluğu,
– Kozan Portakalı logosunun ve menşe adı ambleminin kullanımı,
Denetim mercii, kamu kuruluşlarından veya özel kuruluşlardan veya bunlarda görevli uzman gerçek veya
tüzel kişilerden denetimin gerçekleştirilmesi sırasında faydalanabilir veya hizmet satın alabilir. Tescil ettiren,
hakların korunmasında hukuki süreçleri yürütür.