Posof Fasulyesi

Açıklama

Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri:
Posof Fasulyesi, sarılıcı özelliğe sahip, geçci bir fasulye bitkisidir. Posof Fasulyesinin tane ve bakla yapısı
yönünden fiziksel görünümü diğer yöre fasulyelerinden farklı olup; fasulye taneleri beyaz, iri, böbrek şekilli ve
parlak, bakla yapısı ise sert kılçıklı, iri, orta uzunlukta, üzeri kısa tüylü ve kalındır. Fasulyenin pişme süresi,
pişirildiğinde kabuk atmaması, su alma kapasitesi ve indeksi ile aroma ve tat yönünden başka yöre fasulyelerinden
kolaylıkla ayırt edilebilir.
Posof Fasulyesinin çok eski yıllardan beri halk tarafından bilindiği, atadan, dededen kalan bir üretim
kültürünün mevcut olduğu, toprak hazırlığı aşaması haricindeki tüm üretim sürecinin, beden gücüne dayalı klasik
üretim teknikleriyle yürütüldüğü ve tohumları değiştirilmeden bugüne kadar üretimine devam edilmiştir.
Posof Fasulyesi üretimi, Posof ilçesinin topografik yapısından ve mikroklimasından kaynaklanan sebeplerle,
1200-1600 metre rakım aralığında bulunan Posof ilçesinde üretilir. İklim şartları, daha yüksek rakımlarda Posof
Fasulyesinin ideal gelişimine müsaade etmez.
Üretim, arazi yüzey topografyasının çok hafif düzeyde mikro rölyefe sahip olduğu mikroklima özelliği olan
bu coğrafi sınırların içerisindeki tarla/bahçelik alanlarda yapılır.
Ülkemizde en düşük sıcaklık değerlerinin ölçüldüğü Kuzey Doğu Anadolu’da yer almasına karşılık Posof’ta
sıcaklık ve yağış değerlerinin daha yüksek olması özel konum koşulları ile ilgilidir. Posof meteoroloji istasyonunun
27 yıllık (1968-1995) verilerine göre yıllık sıcaklık ortalaması 7 °C, ortalama yağış miktarı 611,7 mm, karasallık
derecesi ise %34,1’dir.
Dolayısıyla planeter faktörler ve coğrafi koşullara bağlı olarak sahada, Doğu Anadolu’nun karasal ikliminden
Karadeniz’in nemli iklim tipine doğru bir geçiş yansıtan yarı nemli iklim tipinin etkili olduğu ve mikroklima
özelliğine sahip olduğu kabul edilir. Posof çayı havzasında, relief (yer şekillerinin yeryüzüne vermiş olduğu biçim,
özellik) koşullarına bağlı olarak, sıcaklık ve yağış gibi iklim elemanlarının dikey yönde kısa mesafede
değişmesinden dolayı bitki kuşakları oluşmuştur.
Posof Fasulyesinin özellikleri aşağıdaki gibidir.
Morfolojik Özellikler
1. Büyüme Şekli Tam Sarılıcı
2. Yaprak Rengi Yeşil
3. Çiçek Rengi Beyaz
4. Çiçeklenme Gün Sayısı 30
5. Bitki Tüylenme Durumu Kısa Tüylü
6. Bakla Şekli Hafifçe Kıvrık
7. Bakla Rengi Koyu Saman Sarısı
8. Olgunlaşmamış Bakla Rengi Açık yeşil
9. Bakla Uzunluğu 10- 15 cm
10. Tohum Şekli Böbrek
11. Tohum Uzunluğu 17,2 ± 3 mm
12. Tohum kalınlığı 8,4 ± 2 mm
13. Tohum Genişliği 11,25 ± 3 mm
14. Her Baklada Lokus Sayısı 3-5
15. Terminal Yaprakçık Uzunluğu 5-10 cm
16. Terminal Yaprakçık Genişliği 4-7 cm
17. Bitki Boyu 250-450 cm
18. İlk Bakla Yüksekliği 25-45 cm
19. Bitkide Bakla Sayısı 20-55 adet
20. Baklada Tohum Sayısı 3-5
21. %90 Olgunlaşma Süresi 120-140 gün
22. Makinalı Hasada Uygunluk Uygun Değil
23. Verim (kg/da) 250-400 kg
Fizikokimyasal Özellikler
1. Kuru Ağırlık (g/100 Tane) 97,35±29
2. Yaş Ağırlık (g/100 Tane) 175,65±50
3. Su Alma Kapasitesi (g/Tane) 0,782±0,2
4. Su Alma İndeksi (%) 1,245±0,3
5. Pişme Süresi (dk) 34±10
6. Kuru Madde (%) % 83± 12
7. Kül (%) 4±1,2
8. Ham Protein (%) 22±6
9. Toplam Yağ (%) 1,8±0,5
10. N (%) 3,52±1
11. NH4 (%) 3,96±1
12. NH3 (%) 3,74±1
13. NO3 (%) 13,68±4
Posof Fasulyesinin fizikokimyasal ve morfolojik özellikleri; kuru ağırlık, yaş ağırlık, su alma kapasitesi, su
alma indeksi, pişme süresi (tane ağırlığı ve ebadıyla birlikte değerlendirilmek koşuluyla), uzunluk, genişlik ve
kalınlık ölçüleri yüksek yemeklik fasulye olduğunu gösterir. Posof Fasulyesinin belirtilen fizikokimyasal özellikleri,
lezzeti ve aroması, pişirildiğinde kabuk atmaması gibi özellikleriyle ebadı küçük olan çeşitlerin büyük olanlara göre
daha çabuk pişme eğilimi gösterir. Tane ağırlığı ile pişme süresi arasında yüksek korelasyon, Posof Fasulyesinin
çok yüksek ebat ve tane ağırlığına rağmen, 34 dakika gibi düşük bir sürede pişer. Posof Fasulyesi ince kabuklu
olması sebebiyle, piştiğinde kabuğu ayrılmaz, sadece kabukta kılcal çatlaklar oluşur.
Posof Fasulyesinin üretim alanında azonal toprak grubundan litosoller (taşlı) geniş yer kaplar. Yayılış
sahasına göre diğer önemli toprak türlerini kahverengi orman toprakları ile yüksek dağ-çayır toprakları oluşturur.
Posof Fasulyesinin yetiştiği coğrafi sınırın toprak özelliklerinden kaynaklanan azonal toprak grubundan çernezyom
ve kestane rengi step toprak varlığı bu özelliklerin ortaya çıkmasına sebep olur.
Üretim Metodu:
Toprak hazırlığı: Kotiledonları ile birlikte toprak yüzeyine çıktığından, toprak hazırlığının çok iyi yapılması
gerekir. İyi hazırlanmamış, sert kesekli tohum yatağı ve toprak yüzeyinin kaymaklı olması tohumun çıkışını
güçleştirir.
Tarlanın sonbahardan soklu pullukla derin (20 cm) sürülerek bitki artıklarının gömülmesi ve karışması
sağlanır. Kışı bu şekilde geçiren tarladaki kesekler donma çözülme ile dağılır. Bazı hastalık ve zararlıların etkisi de
derin sürümle azalacaktır. İlkbahar toprak işlemesinde, tarlaya uygun zaman ve uygun aletlerle girmek önemlidir.
Toprakta ekim öncesi fazla işlem yapmak hem toprak tavı ve hem de yapısı üzerinde olumsuz etki yapacağından
bundan mümkün olduğunca kaçınmak gerekir. Tavlı toprağa ekim yapmak iyi ve yüksek oranda çıkış sağlamak
açısından önemlidir.
Gübreleme: Sonbaharda 2 ilâ 3 ton/da arasında hayvan gübresi verilerek pullukla sürüm yapılır. Ekim öncesi
tarlalar toprağın tav durumuna bağlı olarak kazayağı – tırmık kombinasyonu ile ekim için hazırlanır.
Ekim: İlkbahar son donlarından 5-6 gün önce başlanmalı ve kısa sürede ekim işleri tamamlanmalıdır. Coğrafi
sınırda Posof Fasulyesi üretimi yapılan köylerin konumları dikkate alındığında en uygun ekim zamanı mayıs ayının
son iki haftası ile haziran ayının ilk haftalarıdır.
Posof Fasulyesi ekiminde sıra arası mesafeler 70-80 cm, sıra üzeri 30-40 cm olan ocaklara ise 3-4 adet
tohumluk düşecek şekilde ekim yapılır. Sarılıcı tiplerde sık ekim verimi olumsuz etkiler. Bu neden ile kullanılacak
tohumluk miktarı dekara 13 – 15 kg arasında olmalıdır.
Sulama: Posof Fasulyesi yetiştiriciliğinde sulamanın önemi büyüktür. İklim koşulları bitkinin su isteği
üzerinde etkilidir. Posof Fasulyesi yetiştiriciliğinde sulama karık usulü sulama şeklinde uygulanır. Ekim sırasında
toprak nemi az ise iyi çıkış sağlamak amacıyla sulama yapılır. Toprak kuru ise ekimden önce sulama yapılır.
Bitkiler 10-15 cm boylanınca bir sulama daha yapılır. Sulama salma sulama şeklinde yapıldığından karıklar
suyun akış yönü meyline göre düzenlenir. Sezon boyunca yağış miktarına bağlı olarak 8-10 defa sulama gerektirir.
Üretim sezonu boyunca bakım ve sulama işleri devam eder.
Bakım: Ekimden önce ya da ekim sonrası bitkiler daha çıkış yapmadan yabancı ot kontrolü için üretici
tarafından çapalama yapılır. Bitkiler 10-15 cm boylanınca yabancı ot kontrolü için hem çapa yapılır hem de karıklar
açılarak boğaz doldurulmuş olur.
Hasat ve harman: Baklalar ağustos ayının ilk haftasından sonra olgunlaşmaya başlar. Olgunlaşıp kuruyan
baklalar sararır ve baklalar sarardıkça bitki üzerinden tek tek toplanarak hasat edilir. Olgunlaşan baklalar her ay en
az 2 – 3 defa toplanır. Hasat edilen baklalar güneşte iyice kurutulur ve elle harmanlanır. Baklaların kurudukça
toplanarak hasat edilmesi yöreye ait bir özellik olup fazla emek yoğun bir hasat işlemidir. Hasat sonbaharda kırağı
düşünceye kadar devam eder. Sonbaharda düşen kırağı bitkileri yakar ve olgunlaşmakta olan son baklalar toplanarak
kurutulur ve harmanlanır. Harmanlama işlemi bittikten sonra fasulyeler iyice kurutulur, içindeki yabancı maddeler
ve buruşuk taneler temizlenerek pazarlamaya hazır hale getirilir.
Bölge iklimi tane özelliklerini olumlu yönde etkiler. Özellikle sonbahar aylarında gündüz sıcaklıklarının çok
fazla olmaması ve serin esen rüzgâr, tanelerin daha dolgun ve parlak olmasına neden olur. Yörenin geçit bölgesi
iklim özellikleri taşıması birim alandan elde edilen verimin yüksek olması yanında ürün kalitesine de olumlu etkide
bulunur.
Denetleme:
Denetimler, Ardahan Ticaret ve Sanayi Odası koordinatörlüğünde; Ardahan Ticaret ve Sanayi Odası, Posof
Belediyesi, Ardahan İl Tarım Ve Orman Müdürlüğü ve Ardahan Üniversitesinden birer üyenin katılımıyla en az 3
kişiden oluşan denetim mercii tarafından gerçekleştirilir. Denetim mercii her yıl en az bir kez ayrıca ihtiyaç olması
halinde, şikâyet veya şüphe üzerine her zaman denetim yapabilir.
Denetim amacıyla gerçekleşen harcamalar, analiz, laboratuvar ve/veya diğer masraflar denetilenlerden
karşılanacaktır.
Denetimler; toprak hazırlığı dönemi, ekim dönemi, vejetasyon dönemi ile hasat ve harman dönemi olmak
üzere dört dönem halinde gerçekleştirilecektir. Denetimlerde ürünün tanımı ve ayırt edici özellikleri ile üretim
metodunda belirtilen hususlarla birlikte aşağıda belirtilen şartların uygunluğu denetlenecektir.
Toprak Hazırlığı Dönemi:
Ekim-kasım aylarında toprağın soklu pullukla derin (20 cm) sürülerek bitki artıklarının gömülmesi ve
karışmasının sağlandığı kontrol edilecektir. Posof Fasulyesinin ekileceği tarlalara sonbaharda 2 ilâ 3 ton/da arasında
hayvan gübresi verilerek pullukla sürüm yapılacaktır. Toprak hazırlığı aşamasından hasat aşamasına kadar geçen
süreçlerin tamamında doğal hayvan gübresi dışında herhangi bir kimyasal gübre veya ilaç kullanılmadığı kontrol
edilecektir.
Ekim Dönemi:
Ekimin, mayıs ayının son iki haftası ile haziran ayının ilk haftasında, sıra arası mesafelerin 70-80 cm, sıra
üzeri 30-40 cm olan ocaklara ise 3-4 adet tohumluk düşecek şekilde dekara 13 – 15 kg arasında ekim yapıldığı
kontrol edilecektir.
Vejetasyon Dönemi:
Yağış durumuna göre ideal sulamanın yapılması, süreçte yabani otların 10-15 cm’den fazla uzamasına
müsaade edilmeyecek şekilde çapalama yapılması kontrol edilecektir.
Hasat ve Harman Dönemi:
Posof Fasulyesinin özelliği gereği, ürün hasadı, farklı zamanlarda olgunlaşan ürünlerin haftada birkaç kez
elle toplanması şeklinde gerçekleştirilecektir. Pazarlama ve/veya satış aşamasında fiili yahut sanal market ya da
pazaryeri modelinde satışı yapılan ürünün Posof Fasulyesi ibaresi ile menşe adı amblem kullanımı denetlenecektir.
Denetim mercii, kamu kuruluşlarından veya özel kuruluşlardan veya bunlarda görevli uzman gerçek veya
tüzel kişilerden denetimin gerçekleştirilmesi sırasında faydalanabilir veya hizmet satın alabilir. Tescil ettiren
hakların korunmasında hukuki süreçleri yürütür.