Şile Kestane Balı

Açıklama

Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri:
Şile Kestane Balı; Şile’nin kestane, meşe ağacı yoğunluklu ormanlarında üretilen, siyaha yakın koyu kahve
renkli, buruk, fazla acı olmayan tada sahip baldır. Siyaha yakın koyu rengini meşe ağaçlarında oluşan nektar
salgılarından ve böğürtlen çiçeklerinden alır. Modern kovanlarda teknik arıcılık yöntemleriyle üretilir.
Şile, Akdeniz iklimi ve Karadeniz iklimi arasında geçiş iklimi özelliği gösterir. Akdeniz ve Doğu Akdeniz
orijinli Taksonların sayısı ve oranının yüksek olarak bulunması ve bundan dolayı bölgenin doğal yapısında bulunan
kestane (Castaneasativa), meşe (Quercus), ıhlamur (Tiliatomentosa), akasya (Fabaceae-Robinia pseudoacacia),
böğürtlen (Rosaceae), funda (Erica arborea), püren (Erica manipuliflora), koca yemiş (Erica-Arbutusunedo) bitkileri
Şile Kestane Balına daha yumuşak tat ve siyaha yakın koyu kahverengini verir. Coğrafi sınırda ormangülü
(Rhododendron ponticum) bitkisi yok denecek kadar azdır. Şile Kestane Balının özellikleri aşağıda verilen
tablolarda belirtilmektedir.
Tablo.1 Şile Kestane Balının bazı fizikokimyasal özellikleri:
Polen içeriği (Castanea sativa) en az %70
Polen içeriği (Fabeceae) en fazla %14
Polen içeriği (Ericaceae) en fazla %5
Polen içeriği (Tiliaceae) en fazla %5
Polen içeriği (Roseceae) en fazla %5
Prolin (En az) 790 mg / kg
Elektriksel iletkenlik (En az) 0,8 ms /cm
Nem (En fazla) %20
Diastaz sayısı (En az) 8
Serbest Asitlik (En fazla) 50
pH 3,5-5
Balda protein ve bal delta C13 değerleri arasındaki fark -1,0 veya daha
pozitif
Balda protein ve bal delta C13 değerlerinden hesaplanan C4
şekerleri oranı (En fazla) %5
HMF(En fazla) 40 mg / kg
Fruktoz+Glukoz miktarı (En az) 60 g / 100 g
Fruktoz/Glukoz oranı 1-1,60
Tablo. 2 Şile Kestane Balı Renk Analiz Değerleri
L (Değer aralığı) a (Değer aralığı) b (Değer aralığı)
32,45 – 54,91 30,16 – 44,15 53,28 – 86,26
Şile Kestane Balı 2014 yılında İtalya’nın Torino kentinde düzenlenen Uluslararası Yavaş Yiyecek
(SlowFood) organizasyonunda sergilenmiş, Ark of Taste ( Nuh’un Ambarı ) Dünya kaybolmaya yüz tutan gıdalar
listesine eklenmiştir.
Üretim Metodu:
Şile Kestane Balı üretimi için arıcılık sezonu eylül ayında başlayıp temmuzun ilk haftası sona erer. Bal üretim
süreci boyunca arıcılar ve koloniler yoğun bir tempo ile üretime odaklanarak çalışırlar.
Şile’de esas nektar akımı genellikle haziran ayı ilk haftası içinde başlar son haftası içinde tamamlanır. 15
Nisandan itibaren, üründe ilaç kalıntısı olmaması için kolonilerde ilaçlama yapılmaz ve mayıs ayının ilk haftasından
sonra propolis tuzakları kovanlara yerleştirilir.
Şile Kestane Balı üreticileri, kolonilerini mayıs ayının son haftasında kestane ağaçlarının yoğun olduğu daha
önce sınırları belirlenen üretim alanlarına yerleştirerek kolonilerin yeni meraya alışmalarını sağlarlar. Esas nektar
akımını öncesi kestane poleni de toplanarak derin dondurucuda muhafaza edilir. Kestane balı nektar akımı
başladığında polen tuzakları devre dışı bırakılarak arıların rahat çalışmaları sağlanacak şekilde uçuş delikleri
genişletilir.
Haziran ayının son haftasında nektar akımı tamamlanır ve kovana gelen nektarın olgunlaşma süreci takip
edilir. Süreç, hava ve nektar durumuna göre 7 ile 10 gün sürebilir. Bu süreç sonucunda olgunlaşan ve yaklaşık 2/3
sırlanan petekler sağılmak üzere kovanlardan alınarak sağım alanına taşınır. Bu sırada dolmuş olan propolis tuzakları
da toplanarak hasat edilmek için derin dondurucuya konur.
Sağım alanına gelen petekler, arıcıların yardımlaşması ile sırları alınarak genel hijyene uygun sağım
makinesinde süzülür. Süzülen petekler, onarılmak, kalan ballar temizlenmek ve bir sonraki üretim alanında
kullanılmak üzere yağmalama olmaması için akşam saatlerinde kolonilere verilir.
Sağımı yapılan Şile Kestane Balı süzgeçten geçirilir. Arı ve petek artıklarından arındırılarak dinlendirme
kazanına aktarılır. 1-2 gün dinlendirilen bal üzerinde oluşan köpük ve petek artıkları temizlenir. 25 kg’lık lak
kaplamalı bal tenekelerine doldurularak, analiz, dolum, etiketleme ve paketleme işlemleri için Denetim mercii üyesi
Kooperatif temsilcisine teslim edilir.
Kolonilerde sonbahar bakımı:
Eylül ayı başında kolonilerin yeni sezona hazırlanması için koloniler içindeki fazla petekler alınarak temiz
ve sağlıklı olanlar bir sonraki sezonda kullanılmak üzere muhafaza edilir. Koloni popülasyonuna göre sıkıştırılan
arılara varroa mücadelesine başlanır. Varroa mücadelesinde ruhsatlı ilaçlar, organik asitler ve biyolojik mücadele
yöntemleri uygulanır. Varroa mücadelesi sonunda kolonilerin kışa hazırlanma süreci başlar.
Koloniler kışa genç ve diri olarak girmeleri için periyodik olarak 1/1 oranında (1 ölçek şeker/1 ölçek su) ile
teşvik beslemesine başlanarak süreç sonunda 2/1 oranında (2 ölçek şeker/1 ölçek su), bal veya kek ile stok
beslemesine geçilir. Bu besleme sürecinde koloniler, doğadan polen toplama ve yeni genç nesil yavru üretme
faaliyetlerine başlarlar. Süreç sonucunda genç ve besin stokları tamamlanan koloniler kışa hazır hale gelirler. Kışın
uygun hava koşullarında, yavru faaliyetlerinin en az olduğu ve sağlıklı kolonilere oksalik asit uygulaması yapılarak
ilkbaharın ilk günlerine kadar kolonilerde hiçbir işlem yapılmaz.
Kolonilerde ilkbahar bakımı:
İlkbahar bakımından önce şubat ayı ortalarında ve uygun hava koşullarında kolonilerin besin stok kontrolleri
yapılarak ihtiyaç olan koloniler için gerekli acil besleme yapılır. Mart ayı başında uygun hava koşullarında
kolonilerde ana arı ve stok kontrolleri yapılarak bal, kek veya 2/1 koyu şurup ile besleme yapılarak yavru faaliyetleri
hızlandırılır. Petek kontrolleri yapılarak fazla petekler alınır veya ihtiyaç olanlara yeni petek verilerek mayıs ayının
ilk haftasına kadar doğadan gelen besinlere ilaveten teşvik beslemeleri ile koloniler en yüksek popülasyona
ulaştırılır. 15 Nisandan mayıs ayının ilk haftasına kadar koloni yönetim sistemleri uygulanarak koloniler Şile
Kestane Balı üretimine hazır hale getirilir. Bu tarihten itibaren tüm beslemeler kesilir. Polen ve propolis tuzakları
devreye alınarak esas nektar akımına kadar polen toplanır. Polenler her gün çekmecelerden toplanarak temizliği
yapılır. Bir gün gölgede kurutularak taze olarak derin dondurucuda muhafaza edilir. Popülasyon olarak en yüksek
seviyeye çıkan koloni kovan içindeki beslemeden kaynaklanan stokları tüketerek haziran ayı başında esas nektar
akımına en az kalıntı ile girer.
Denetim mercii tarafından denetlenerek uygun bulunan Şile Kestane Balının, dolum ve paketleme işlemleri
yapılarak satışa uygun hale getirilir.
Denetleme:
Denetimler, S.S Yeniköy Çayırbaşı Balibey Doğancılı Akçakese Kömürlük Alacalı Tarımsal Kalkınma
Kooperatifinin koordinatörlüğünde; S. S. Yeniköy Çayırbaşı Balibey Doğancılı Akçakese Kömürlük Alacalı
Tarımsal Kalkınma Kooperatifi, Şile Belediyesi, Şile İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü, Şile Turizm Kültür ve
Tanıtma Derneği ve Şile İlçe Orman İşletme Müdürlüğünden konuda uzman birer personel olmak üzere en az 5
kişilik denetim mercii tarafından gerçekleştirilir.
Denetim mercii düzenli olarak, sonbahar, üretim ve hasat (paketleme ve piyasaya arz) olmak üzere yılda en
az 3 kere denetim yapar. Denetim mercii ihtiyaç olması, şikâyet veya belirlenen dönemlere bağlı kalmaksızın
toplanarak üreticileri ve ürünleri denetleyebilir. Yerinde denetimlerde kovan sayısı, konaklama noktasının
uygunluğu ve flora yapısı kayıt altına alınır. Arıcılar, her yıl eylül ayında, S.S Yeniköy Çayırbaşı Balibey Doğancılı
Akçakese Kömürlük Alacalı Tarımsal Kalkınma Kooperatifine arılık yerleri, koloni sayıları vb. bilgileri içerecek
şekilde bildirimde bulunur. Denetim sırasında tespit edilen uygunsuzluklar ile alınması gerekli tedbirler denetlenen
kişi, kurum veya kuruluşa bildirilir. Yapılan denetimler, 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu uyarınca raporlanarak
her yıl düzenli olarak S.S Yeniköy Çayırbaşı Balibey Doğancılı Akçakese Kömürlük Alacalı Tarımsal Kalkınma
Kooperatifi tarafından Türk Patent ve Marka Kurumuna gönderilir.
Analiz vb. denetime ilişkin masraflar ile Şile Kestane Balı logosunun baskı masrafları denetlenen
üreticilerden talep edilebilir.
Şile Kestane Balı üretim uygulama kuralları;
 Tarım ve Orman Bakanlığının ilgili arıcılık yönetmeliğine uygun olan sabit ve gezgin arıcılık işletmeleri,
ilçe arı konaklama yeri ve kapasite tespit komisyonu tarafından alınan kararlara uygun olmak şartı
ile eylül ayının ilk haftası 07 Eylül tarihine kadar, form doldurarak Şile İlçe Tarım ve Orman
Müdürlüğü’ne müracaat etmelidir.
 Şile Kestane Balı üreticilerine ait arı kolonileri, 07 Eylül ile 07 Temmuz tarihler arası Şile sınırları içinde,
esas nektar akımının başladığı 1 Haziran ile 30 Haziran tarihleri arasında, belirlenen Şile coğrafi sınırlar
dâhilinde bulunmaları zorunludur.
 Temmuz ayı ilk haftası içinde (en geç 07 Temmuz saat 18.00) Şile Kestane Balı hasadı gerçekleştirilerek
üretilen ürün, analiz ve paketleme için, 25 kg kapasiteli lak kaplamalı kullanılmamış yeni bal tenekeleri
ile Denetim mercii üyesi Kooperatif temsilcisine belge karşılığında emanet edilmelidir.
 Şile Kestane Balı, analiz sonuçları bal tebliğine ve belirlenen tescil kriterlerine uygun ise paketlemesi,
etiketlemesi ve coğrafi işaret logosu, Şile’de kurulu Bal dolum tesisinde kooperatif temsilcisi gözetiminde
yapılacaktır.
 Analiz, paketleme, etiketleme ücretleri, denetleme kurulu tarafından belirlenir. Belirlenen ücretleri tahsil
etmeye ve ilgili ödemeleri yapmaya kooperatif yetkili kılınmıştır.
 Analiz sonucu kriterlere uymayan ürünler, yapılan analiz bedelleri tahsil edilerek üreticisine
tutanak karşılığında iade edilecektir.
Denetime esas kriterler aşağıda verilmektedir.
 Arılık yerlerinin uygunluğu.
 Üretim metoduna uygunluk
 Hasat döneminde yapılan işlemlerin uygunluğu
 Hasat edilen ürünlerin, analiz değerlerinin bal tebliği ve coğrafi işaret tescil kriterlerine uygunluğu
 Şile Kestane Balı ibaresinin, logosunun ve menşe adı ambleminin kullanımının uygunluğu
Denetim dönemlerinde yapılacak işlemlere aşağıda yer verilmektedir.
Sonbahar dönemi denetimi;
Eylül ayı, yeni arıcılık sezonun da başlangıcıdır. Şile Kestane Balına özelliğini veren sonbahar, kış ve
ilkbahar bitkilerinden olan Fundagillerin (Ericaceae familyasının) polen ve nektar verdiği dönem başlangıcıdır. Bu
sebeple Şile Kestane Balı üretecek arıcılık işletmeleri; eylül ayının ilk haftasında Şile’de bulunması gerektiğinden,
yerinde tespitler yapılması önem arz eder. Bu denetimde evrak ve saha kontrolü ile işletmelerin varlığı koloni sayısı
ve gücü, üretim istatistik bilgileri kayıt altına alınır. İstatistiki bilgiler bir önceki dönem ile kıyaslama yapılarak ve
sonraki dönem hedeflerinin belirlenmesine katkı sağlayacaktır.
Üretim ve hasat dönemi denetimi;
Şile Kestane Balı esas nektar akımı genellikle haziran ayının ilk haftasında başlar son haftasında tamamlanır.
Şile Kestane Balı üretimi yapacak tüm işletmelerin 1 Haziran ile 30 Haziran tarihleri arasında Şile’de belirlenen
coğrafi sınırlar içinde bulunmaları zorunludur. Bu dönem içerisinde yapılacak saha denetimi ile koloni sayısı ve
gücü, besleme ve ilaçlama denetimi, tahmini hasat tespiti yapılır. Gerektiğinde kontrol amaçlı bal, arı, petek
örnekleri alınır.
Paketleme ve piyasaya arz denetimi;
Temmuz ve ağustos ayı içinde, paketlenmek üzere denetim merciine teslim edilen ürünlerin Bal Tebliğine ve
coğrafi işaret kriterlerine uygunluk analizleri değerlendirilir.
Denetim mercii, kamu kuruluşlarından veya özel kuruluşlardan veya bunlarda görevli uzman gerçek veya
tüzel kişilerden denetimin gerçekleştirilmesi sırasında faydalanabilir veya hizmet satın alabilir. Tescil ettiren,
hakların korunmasında hukuki süreçleri yürütür.