Yalova Aronyası

Açıklama

Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri:
Yalova Aronyası; Rosaceae familyasındaki Aronia cinsi Aronia melanocarpa (Michaux) Elliot (black
chokeberry) türüne ait Viking ve Nero çeşitlerinden üretilen üzümsü bir meyvedir.
Yalova Aronyasında meyve rengi ilk dönemde pembe iken sırasıyla pembe-mor ve mor-siyah renk
dönüşümleri gerçekleşir. İçerdiği tanenden dolayı tadı buruk, mayhoş ve kekremsi olsa da, meyve tam
olgunlaştığında tatlımsı olur.
Yalova Aronyasının bitkisi, kendine verimli olup tozlayıcı çeşit bitkilere ihtiyaç duymaz. Yapraklarını döken,
ocak şeklinde büyüme gösteren, odunsu, çok yıllık, çalı formunda, uzun ömürlü, onlarca yıl canlılığını devam ettiren
bir bitkidir.
Yalova Aronyasının bir yıllık dalları üzerinde tomurcukların sürmesi ile, o yılki sürgünler üzerinde çiçek
salkımları meydana gelir. Çiçek yapısı erseliktir, yani çiçekleri hem erkek hem dişi organlara sahiptir. Çiçeklerin
çanak ve taç yaprak sayısı 5 olup 1 adet yumurtalık bulunur. Çiçek salkımı yapısı kimoz, bileşik yalancı şemsiye
şeklindedir, yani birkaç salkımın bir araya gelmesiyle oluşur. Ortalama çiçek sayısı Viking çeşidinde 34, Nero
çeşidinde ise 30 adettir. Çiçeklenme kademeli olarak meydana gelir. Salkımdaki çiçekler, merkezden başlayarak
dışarıya doğru sırayla açılır. İnce dallardaki çiçekler, kalın dallardakilere göre daha erken açar. Bir yıllık dallar
üzerindeki çiçek salkımlarının açma düzeni, uçtan dibe doğrudur. Çiçeklenme hem salkım hem de dal üzerinde
kademeli olarak gerçekleştiği için çiçeklenme süresi, sıcaklığa bağlı olarak değişmekle birlikte, yaklaşık 20 gündür.
Pomolojik olarak aronya meyvesi, botanik bakımdan yalancı meyvedir. Meyveler, her birinde 1 tohum taslağı
bulunan 5 karpelden oluşur.
Yalova Aronyasında çiçeklenme nisan-mayıs aylarında meydana gelir ve bu nedenle ilkbahar geç
donlarından zarar görmez. Meyve tutumu mayıs ayında; meyve gelişimi ile birlikte meyve renklenmesi haziran ve
temmuz ayında; meyve olgunlaşması ise ağustos ayında gerçekleşir. Meyve gelişimi ile birlikte renklenme başlar.
İlk dönemlerde meyve yüzeyi pembe iken ilerleyen dönemlerde pembe-mor, mor-siyah renk dönüşümleri olur.
Olgun meyve döneminde meyveler tam iriliğine ulaşarak siyah rengini alır. Meyve siyah renge döndükten sonra da
olgunlaşma devam eder ve meyve iriliği de artar.
Viking çeşidi Yalova Aronyası 2,2–2,5 m boylanır; soğuğa dayanıklıdır; 30–40 adet dip sürgünü verir, daha
dik büyür. Nero çeşidi Yalova Aronyası ise 1,8–2 m boylanır; daha yatay büyür; daha az dip sürgünü oluşturur.
Bitkiler dikimi takip eden ikinci yıldan itibaren ocak başına 2-5 kg arasında meyve vermeye başlar. Yalova ilinde
bitki tam verime 7. yaşında ulaşır ve 14 kg’a kadar ürün alınabilir.
Yalova Aronyasının bazı özellikleri
Meyve
ağırlığı
(100 tane)
Meyve iriliği Salkımdaki
meyve sayısı
Salkım
ağırlığı
Meyve suyu
randımanı
(en çok)
Muhafaza
süresi (+40C)
Briks değeri
90-140 g 5-14 mm 16-34 adet 15-21 g %71 60 gün %18-24
1 kg Yalova Aronyası meyvesinde 20 g polifenol ve 4–8,5 g antosiyanin bulunur. Kimyasal olarak klorojenik,
neoklorojenik, malik, tartarik, sitrik asit gibi organik asitler yönünden baskındır. pH değeri 3,3–3,8 arasındadır.
Yalova Aronyasının Nero çeşidindeki antioksidan içeriği 896,31 (Trolox µM/100g); Viking çeşidindeki ise
903 (Trolox µM/100g)’dır. “mg Gallik Asit/100g” cinsinden toplam fenol içeriği Nero çeşidinde 99,56; Viking
çeşidinde ise 96,38’dir.
Yalova ilinin iklimi, makro klima tipi olarak Akdeniz ve Karadeniz iklimleri arasında geçiş özelliği gösterir.
Yaz aylarının sıcak ve nemli olması Yalova Aronyasının biyokimyasal ve pomolojik özelliklerini kazanmasını; kış
aylarının hafif soğuk, yağışlı ve donsuz geçmesi ise, yapraksız uyku döneminde kök gelişimi ve gövde beslenmesini
sağlar. En soğuk ayların aralık, ocak ve şubat olması, generatif olgunluğa gelen bitkilerin çiçeklenmesi için gereken
800-1000 saatlik soğuklanma ihtiyacını karşılar.
Yalova ilinde yaz aylarında en yüksek sıcaklıkların 30°C’yi çoğunlukla aşmaması; kış ve ilkbahar don
olaylarının nadiren yaşanması; ortalama nispi nemin yüksek (% 50-70 ) olması; en çok yağışın, hasat sonrasında,
yaprak dökümünün tamamlandığı ve bitkiye dinlenme imkanı sağladığı aralık ayına denk gelmesi; meyvelerin
toprak ve güneşten beslenerek temel yapısını oluşturduğu; temmuz ayı ile meyve tanelerinin güneşten beslenerek
olgunlaşması ve hasada uygun besin değerlerine ulaşması açısından önemli olduğu ağustos ayının yağışların en az
olduğu döneme denk gelmesi çok önemlidir. Bununla birlikte meyvelerin siyah rengini aldığı ağustos ayında
tamamen kurak iklimin etkili olması durumunda meyve kabuğu buruşmaları, su kayıpları, hacimsel azalma ve
görünüş bozulmaları sonucu erken hasat ve buna bağlı olarak da tat ve aroma kayıpları gibi sorunlar yaşanmaz.
Yalova Aronyasının yetiştirildiği toprakların, tınlı (yer yer killi-tınlı), nötr veya hafif alkali reaksiyonda (pH
7,0-7,6), kireçsiz veya az kireçli, orta düzeyde nem ihtiva eden, hafif bünyeli, süzek, tuzluluk problemi olmayan
yapıya sahip olması, Yalova Aronyasının ayırt edici özelliklerini kazanmasında etkili olur.
Yalova Aronyasının hasadı, genellikle ağustos ayı sonu ile eylül ayı ortasında yapılır. Meyve iriliğinin
artması ve şeker oranının yükselmesi bakımından hasadın geciktirilmesi, Yalova Aronyasının pazarlanmasında
esneklik sağlar.
Yalova Aronyası taze olarak tüketilebildiği gibi gıda sanayiinde alkollü ve alkolsüz içecekler, reçel,
marmelat, şekerleme, sirke, sos, kuru meyve, gıda boyası, besin takviyesi vb ürünlerin üretiminde kullanılır.
Üretim Metodu:
Yalova Aronyası bahçesi kurulacak arazinin organik madde kapsamı iyileştirmek için, dikimden 6 ay önce
toprağa, 3 ton/da olacak şekilde çiftlik gübresi karıştırılır. İlkbahardaki dikimden önce, toprak ihtiyacına uygun
miktarda kompoze gübre verilip ince sürüm yapılır. Nisan ayında ise 30 kg/da amonyum sülfat verilir. Yalova
Aronyasının yetiştiriciliği için yıllık besin maddesi miktarı, dekara 5 kg azot, 4,5 kg fosfor ve 10 kg potasyumdur.
Yalova Aronyası bahçesinin tesisinde dikim mesafeleri; hasat yöntemi, toprak ve arazi koşullarına göre
değişkenlik gösterir. Ticari olarak büyük ölçekli alanlarda kurulmuş bahçelerde genellikle sıra arası / sıra üzeri
mesafeleri 3×2 m veya 4×1,5 m dikim aralıklarıyla planlanır. Makinalı hasat yapılması öngörülüyorsa, sıra üzeri
mesafe 0,8 m’ye kadar düşürülebilir. Küçük ölçekli bahçe tesislerinde dikim aralığı 1×2 m veya 2×2 m’dir.
Yalova Aronyasının üretiminde, Viking ve Nero çeşidi aronya kullanılır. 1 yaşına gelen aronya fidanları,
mart-nisan aylarında dikilir. Dip sürgünü oluşturmak için önemli olduğundan, dikim sırasında kök boğazının 2-3 cm
toprağa gömülmesine özellikle dikkat edilir.
Doku kültüründen elde edilmiş, 15-20 cm uzunluğunda, viyollerde, odunlaşmamış, sebze fidesi
kalınlığındaki aronya fideleri de dikim için kullanılabilir. Eğer bahçe tesisinde sebze fidesi formunda aronya fideleri
kullanılacaksa dikim zamanının, ilkbahar son donları geçtikten sonra, yani nisan ayı sonu ve mayıs ayı başları
olmasına dikkat edilmelidir. Ayrıca dikim sonrası sulamalarına da özen gösterilmelidir.
Yalova Aronyasının meyve iriliği ile meyve suyu randımanının artmasında sulama miktarı ve sulamanın
zamanlaması önemlidir. Meyve tutumundan sonra ilk dönemlerde meyve rengi pembe olup ilerleyen dönemlerde
pembe-mor, mor-siyah renk dönüşümleri görülür. Olgun meyve döneminde meyveler tam iriliğine ulaşarak siyah
rengini alır. Meyve siyah renge döndükten sonra da olgunlaşma devam eder ve meyve iriliği artar. Ağustos ayında
meyvelerin siyah rengini alması ile birlikte sulama miktarı artırılarak meyvenin eylül ayının ikinci haftasına kadar
(genellikle 10 Eylül) bitki üzerinde sulama ile birlikte irileşmesi sağlanır. Sulama, damlama sulama şeklinde yapılır
ve bitkinin uzun süre susuz kalmamasına özen gösterilerek en geç 2-3 günde bir defa su verilir. Toprak yapısı
geçirgen olduğu sürece bitki, fazla sulamadan zarar görmez. Bu şekilde meyve tutumundan itibaren özellikle
siyahlaşmanın başladığı dönemden hasat sonuna kadar düzenli şekilde sulama yapılır. Meyve kalitesi açısından bu
uygulama önemlidir. Aksi takdirde meyveler küçük yapılı kalır, su kayıplarıyla buruşur ve meyve kalitesi düşer.
Yalova Aronyası, %18 ve üzerinde Briks değerine ulaştığında, genellikle ağustos ayı sonu ile eylül ayı
ortasında hasat edilir. Bununla birlikte, meyvenin irilik kazanması ve şeker oranının artırılması amacıyla meyvelerin
hasadının geciktirilmesi ile Briks değeri % 20-24’e ulaştığında da hasat edilebilir.
Yalova Aronyası hasattan sonra 15–25°C’de ve %80 nemde iki hafta bozulmadan muhafaza edilebilir. Daha
uzun süreli muhafaza için soğuk depolamaya ihtiyaç duyulur. Meyve suyu randımanının yüksek ve meyvelerin iri
taneli yapıda olması, ayrıca fenolik bileşiklerce zengin olması nedeniyle buzdolabında +40C’de 2 ay süreyle
muhafaza edilebilir.
Yalova Aronyası; ahşap, mukavva, mika, selefon ambalaj veya şeffaf plastik ambalajda ve çeşitli ağırlıklarda
satışa sunulabilir. Ürünün ambalajında muhafaza koşulları, en az Briks değeri (% 18), Yalova Aronyası ibareli logo
ve menşe adı amblemi bulunur.
Denetleme:
Denetimler; Yalova İl Tarım ve Orman Müdürlüğünün koordinasyonunda ve Yalova İl Tarım ve Orman
Müdürlüğü, Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü ile Çiftlikköy Ziraat Odasından konuda
uzman birer üyenin katılımıyla oluşan toplam üç kişilik denetim mercii tarafından yılda bir kere düzenli olarak,
ayrıca ihtiyaç duyulduğunda ve şikâyet halinde ise her zaman yapılır.
Denetime esas kriterlere aşağıda yer verilmektedir.
 Yalova Aronyasının yetiştirileceği arazi koşullarının ve toprak yapısının uygunluğu.
 Üretimde kullanılacak aronya çeşidinin uygunluğu.
 Özellikle sulama, dalında meyve bırakma ve hasat aşamaları olmak üzere üretim metoduna uygunluk.
 Ürünün pomolojik özellikleri (meyve 100 tane ağırlığı, meyve iriliği, salkımdaki meyve miktarı ve salkım
ağırlığı) ile meyve suyu randımanının uygunluğu.
 Muhafaza ve ambalaj koşullarının uygunluğu.
 Yalova Aronyası ibaresinin, logosunun ve menşe adı ambleminin kullanımının uygunluğu.
Denetim merciinde yer alan kurumların görevleri aşağıdaki gibidir.
 Yalova İl Tarım ve Orman Müdürlüğü: Denetim merciinin koordinasyon işlemlerini yapmak;
gerektiğinde üreticilere, Yalova Aronyası logosu ile menşe adı amblemini temin etmek; denetim
raporlarını düzenli olarak Türk Patent ve Marka Kurumuna göndermek.
 Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü: Yalova Aronyasının özelliklerinin
uygunluğunun tespiti için gerektiğinde numune alarak analiz yapmak veya yaptırmak.
 Çiftlikköy Ziraat Odası: Yalova Aronyasının üretimin yapıldığı arazi koşullarının ve toprak yapısının
uygunluğunu denetlemek.
Denetim sırasında oluşabilecek analiz masrafları ile Yalova Aronyası logosunun ve menşe adı ambleminin
baskı masrafları, denetlenenlerden tahsil edilebilir.
Denetim mercii, kamu veya özel kuruluşlarından veya bunlarda görevli uzman gerçek veya tüzel kişilerden
denetimin gerçekleştirilmesi sırasında faydalanabilir veya hizmet satın alabilir. Tescil ettiren, hakların korunmasında
hukuki süreçleri yürütür.